08.03. – Dogodilo se na današnji dan – Na inicijativu njemačke revolucionarke Clare Zetkin 8. mart proglašen Danom žena na drugoj međunarodnoj konferenciji žena-socijalista održanoj u Kopenhagenu

Carl Philipp Emanuel Bach

1500. – Portugalski moreplovac Pedro Alvares Cabral otkrio obale današnjeg Brazila i proglasio tu teritoriju portugalskom kolonijom.

1714. – Rođen je njemački kompozitor, čembalista i dirigent Carl Philipp Emanuel Bach, čije su klavirske sonate preteča klasičnih, sin i učenik Johana Sebastijana Baha. Bio je pristalica “osjećajnog stila”, dramskog patosa s obiljem ukrasa. Djela: dvadesetak simfonija, oko 60 koncerata za klavir, kamerna muzika, sonate za klavir, kantate, crkvene kompozicije.

1866. – Rođen je ruski fizičar Pjotr Nikolajevič Lebedev, profesor Moskovskog univerziteta. Proučavao je pritisak svjetlosti, dokazavši postojanje mehaničkog impulsa kod svjetlosnih zraka, što je od velikog značaja za razumijevanje kosmičkih pojava. Djela: “Sila pritiska svjetlosti na gasove”, “Magnetometrijsko proučavanje obrtnih tijela”.

1869. – Umro je francuski kompozitor i muzički pisac Hector Berlioz, tvorac romantičarske programske muzike i začetnik moderne orkestracije. Patetičan i temperamentan, stvorio je djela izvanrednih tonskih boja kroz koja je provlačio osnovnu ideju vodilju. Znatno je utjecao na evropsku muziku svog doba. Napisao je “Nauku o instrumentaciji”. Djela: “Fantastična simfonija”, “Harold u Italiji”, “Romeo i Julija”, “Faustovo prokletstvo”, “Rekvijem”, opere “Benvenuto Čelini”, “Trojanci”.

1879. – Rođen je njemački hemičar i fizičar Otto Hahn, profesor univerziteta u Berlinu i Getingenu, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1944, koji je 1957. potpisao Getingenšku deklaraciju, odbijajući da sarađuje u razvoju eventualnog zapadnonjemačkog nuklearnog oružja. Dokazao je 1938. raspadanje rubidijuma, a 1939. s Fricom Štrasmanom je otkrio nuklearnu fisiju (cijepanje) jezgra urana. Otkrio je i radioaktivne elemente mezotorijum, radio-torijum i – s Lizom Majtner – protoaktinijum.

Juana Fernandes de Ibarbourou

1895. – Rođena je urugvajska spisateljica Juanita Fernandez Morales, poznata kao Huana Fernandes de Ibarbourou, jedna od najistaknutijih liričarki Južne Amerike, nazvana “Huana Amerike”. Njena poezija odiše čulnošću, panteističkom združenošću s prirodom i pesimizmom zbog prolaznosti života. Djela: zbirke stihova “Dijamantski jezici”, “Divlji korijen”, “Ruža vjetrova”, “Izgubljena”, “Romanse sudbine”.

1907. – Rođen je grčki državnik Konstantin Karamanlis, predsjednik Grčke od 1980. do 1985, osnivač stranke “Nova demokratija”. Prvi put je postao premijer 1955. i na tom položaju je ostao do 1963, kad je dobrovoljno emigrirao. Vladu je ponovo sastavio 1974, poslije pada vojne hunte, odigravši ključnu ulogu u obnovi demokratije u Grčkoj.

1910. – Druga međunarodna konferencija žena-socijalista održana u Kopenhagenu, gdje je na inicijativu njemačke revolucionarke Clare Zetkin 8. mart proglašen Danom žena. Praznik je ustanovljen u znak sjećanja na demonstracije žena u Chicagu, 8. marta 1909.

1917. – U Petrogradu štrajkovima, demonstracijama i nemirima počinje “Februarska revolucija” u Rusiji.

Ferdinand von Zeppelin

1917. – Umro je njemački konstruktor i general Ferdinand von Zeppelin, koji je 1900. konsturisao veliku vazdušnu lađu – dirižabl, nazvanu po njemu “Zeppelin”. Njegova letjelica duga 248 metara bila je lakša od vazduha, s velikim balonom profilisanog vretenastog oblika i motornim pogonom.

1921. – Francuske trupe ušle su u Düsseldorf i druge gradove u Ruhru pošto Njemačka nije isplatila ratnu štetu, prema obavezi iz Versajskog ugovora kao poražena strana u Prvom svjetskom ratu.

1930. – Umro je američki državnik William Howard Taft, predsjednik SAD-a od 1909. do 1913, prvi bivši šef države u američkoj istoriji koji je od 1921. do smrti bio predsjednik Vrhovnog suda. Tokom predsjedničkog mandata vojno je intervenisao u Nikaragvi, koja je potom bila pod američkom okupacijom od 1912. do 1925. i od 1926. do 1933.

1942. – Japanske trupe u Drugom svjetskom ratu zauzele su glavni grad Burme Rangun. U ratu je Burma je imala izuzetan strateški značaj, ali su Britanci tu dalekoistočnu koloniju uvrstili u sporedni front, što im se osvetilo u kasnijim operacijama.

1946. – Rođena je bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica Jasna Diklić.

1950. – Rođen je bosanskohercegovački pjevač Seid Memić Vajta.

1950. – Sovjetski maršal Kliment Vorošilov objavio je da je SSSR isprobao atomsku bombu, što je izazvalo šok u SAD, jer su Amerikanci bili uvjereni da jedini posjeduju nuklearno oružje. Pometenost u Vašingtonu upotpunila je izjava Vorošilova da je proba izvršena još 23. septembra 1949.

1953. – Predstavljena je Cockta, jugoslavenska verzija Coca Cole.

1954. – Zaključen je odbrambeni sporazum SAD i Japana, čime se Tokio potpuno priklonio političko-vojnom savezu Zapada.

Vijetnam, SAD

1965. – U Južni Vijetnam iskrcalo se 3.500 američkih marinaca, čime je otpočelo masovno uključenje kopnenih trupa SAD u vijetnamsku ratnu avanturu, okončanu potpunim porazom 1975. i pogibijom više od 58.000 Amerikanaca u toj zemlji jugoistične Azije.

1969. – SSSR je stavio u stanje uzbune dalekoistočne trupe kao znak upozorenja Kini poslije pograničnih sukoba na rijeci Usuri.

1994. – Više od sto intelektualaca iz cijelog svijeta potpisalo je apel svim evropskim vladama i UN-u, zahtijevajući da spriječe masakre u BiH i na teritoriji cijele bivše Jugoslavije i da SR Jugoslavija preda teško naoružanje UN-u. Ukoliko jugoslavenske vlasti to odbiju, zatraženo je da se njeno naoružanje uništi bombardovanjem iz vazduha, maksimalno štedeći ljudske živote.

Dan žena 8. mart

1996. – Okončan je neuspješni mirovni mandat UN-a u Ruandi.

2000. – Zvanično je proglašen Brčko distrikt, čime je i formalno okončan četvorogodišnji arbitražni spor između Republike Srpske i Federacije BiH.

2001. – U sto drugoj godini umrla Dame Ninette de Valois, balerina i osnivač Britanskog kraljevskog baleta.

2001. – NATO je postigao dogovor da se dozvoli kontrolisani povratak jugoslovenskih snaga u kopnenu zonu bezbjednosti na jugu Srbije, u uski dio duž granice sa Makedonijom.

Ante Gotovina, Ivan Čermak i Mladen Markač

2004. – Tribunal u Haagu otpečatio je optužnice protiv hrvatskih generala Mladena Markača i Ivana Čermaka koje ih terete za zločine nad srpskim civilima u Kninskoj krajini tokom vojne akcije Oluja u augustu 1995, kao i izmijenjenu optužnicu protiv haškog optuženika generala Ante Gotovine. Tri dana kasnije Markač i Čermak dobrovoljno su se predali tom sudu. Ante Gotovina uhapšen je 8. decembra 2005. na Kanarskim ostrvima i izručen Haagu. Apelaciono vijeće Tribunala oslobodilo je 16. novembra 2012. generala Antu Gotovinu i Mladena Markača krivice za zločine počinjene nad srpskim stanovništvom iz Kninske krajine u ljeto 1995. Gotovina i Markač su prethodno prvostepeno bili osuđeni na 24 i 18 godina zatvora, dok je Čermak bio oslobođen svih tačaka optužbe.

2005. – U specijalnoj operaciji u Čečeniji ubijen lider separatista Aslan Maskhadov, kojeg Moskva tereti za seriju terorističkih napada u Rusiji, uključujući i otmicu u školi u Beslanu, kada je poginulo 400 talaca, uglavnom djece.

Ramush Haradinaj

2005. – Kosovski premijer Ramush Haradinaj podnio je ostavku, a potom se dobrovoljno predao Tribunalu u Haagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu tokom oružanih sukoba 1998. i 1999. godine. Istovremeno se tom sudu predao i regionalni komandant OVK-a Lah Brahimaj. U aprilu 2008. obojica su oslobođena krivice u nedostatku dokaza. Novu optužnicu protiv Haradinaja i saoptuženih Haški tribunal podigao je 11. novembra 2010, a 29. novembra 2012. Haški tribunal je oslobodio komandanta OVK-a Ramusha Haradinaja za zločine nad civilima u logoru OVK-a u Jablanici 1998. Vijeće je zaključilo da nije kriv ni po jednoj tački optužnice. Haradinaja su francuske vlasti uhapsile 4. januara 2017. u Basel Mulhousu na istoku Francuske po srbijanskoj potjernici. Apelacioni sud u Colmaru odbio je zahtjev Srbije za izručenje bivšeg vođe OVK-a i 24. aprila 2017. oslobodio ga.