08. 11. – Dogodilo se na današnji dan – Rođen je engleski astronom Edmond Halley, koji je već u 19. godini objavio raspravu o putanjama planeta. Prvi je otkrio da se i zvijezde kreću, shvatio ih kao sunca, a naše Sunce kao zvijezdu. Umro je engleski književnik John Milton, jedan od najvećih pjesnika u svjetskoj literaturi

641. – Arapske vojne snage po naređenju kalifa Omara osvajaju Egipat. Kraj antike.

1519. – Španjolski konkvistadori ušli u Tenochtitlan, glavni grad carstva Asteka.

1520. – Danski kralj Kristijan Drugi naredio pokolj više od 80 švedskih sveštenika i plemića, nazvan “stokholmsko krvoproliće”, čime je podstakao ustanak Šveđana za oslobođenje od vladavine Danske.

1656. – Rođen je engleski astronom Edmond Halley, koji je već u 19. godini objavio raspravu o putanjama planeta. Bio je direktor Griničke opservatorije i kraljevski astronom. Izradio je prvi katalog sjajnih zvijezda južnog neba i utvrdio da su komete uočene 1682, 1601. i 1551. zapravo ista kometa koja se periodično pojavljuje. Predskazao je da će se ona ponovo pojaviti krajem 1758, što se i dogodilo s malim zakašnjenjem. Njemu u čast to svemirsko tijelo je nazvano Halleyeva kometa. Prvi je otkrio da se i zvijezde kreću, shvatio ih kao sunca, a naše Sunce kao zvijezdu i izradio je prvu meteorološku kartu. Djela: “Katalog južnih zvijezda”, “Pregled astronomije kometa”, “Teorija magnetskog kompasa”.

1674. – Umro je engleski književnik John Milton, jedan od najvećih pjesnika u svjetskoj literaturi, izuzetno obrazovan, snažna ličnost visokog morala i značajan mislilac. Poslije pogubljenja kralja Charlesa Prvog Stewarta 1649. sasvim se posvetio politici i sem nekoliko soneta pisao je samo prozu, raspravljajući o različitim političkim i vjerskim pitanjima. Do obnove monarhije 1660. bio je latinski sekretar Državnog savjeta. Oslijepio je 1652, a kad je monarhija obnovljena dopao je zatvora i izgubio veći dio imanja i od tada do smrti se vratio poeziji. Slijep, siromašan i razočaran spjevao je najveća djela: “Izgubljeni raj” – religiozni ep u 12 pjevanja o pobuni Satane i njegovih anđela protiv nebeskog Samodršca, o padu Čovjeka i obećanju spasenja, “Vraćeni raj” – ep u četiri pjevanja o spasenju i Hristovoj pobjedi nad Satanom i “Samson Agonistes” – tragediju inspirisanu biblijskom pričom o Samsonu koju je napisao po ugledu na grčke tragedije. Ostala djela: poeme “L’ alegro”, “Il penseroso”, maskerata “Komus”, elegija “Lisidas”, prozna djela “Areopagitika”, posvećena slobodi štampe, “Odbrana engleskog naroda”, u dva toma, u kojoj je opravdavao pogubljenje Charlesa Prvog.

1793. – Louvre, dvorac francuskih kraljeva u Parizu i jedan od najvećih i najpoznatijih muzeja na svijetu,
otvoren kao muzej od strane francuske revolucionarne vlade.

1858. – Poslije pobjede nad osmanlijskom vojskom na Grahovu Crna Gora dobila međunarodno utvrđene granice prema Otomanskom carstvu, ali još nije priznata kao nezavisna država. Garanti državnih granica bile su velike sile – Rusija, Austrija, Francuska i Pruska.

1889. – Montana postala 41. država SAD-a.

1895. – Njemački fizičar Wilhelm Conrad Roentgen otkrio X-zrake koje su po njemu nazvane Rendgenovi zraci. Za taj izum dobio je 1901. Nobelovu nagradu za fiziku.

1917. – Vijeće narodnih komesara uspostavljen kao nova vlada Rusije, s Vladimirom Iljičem Uljanovom /Lenjin/ kao predsjednikom, Lavom Davidovičem Bronštejnom (Trocki) kao komesarom za inostrane poslove i Josifom Visarionovičem Džugašvilijem (Staljin) kao komesarom za narodnosti.

1923. – Spriječen pokušaj Adolfa Hitlera u Münchenu da s generalom Ludendorffom izvede puč. Vođa nacista je uhapšen četiri dana kasnije i osuđen na pet godina zatvora, ali je krajem 1924. amnestiran. Tokom boravka u zatvoru napisao je knjigu “Mein Kampf” (Moja borba), koja je kasnije postala biblija nacizma.

1931. – U Jugoslaviji održani parlamentarni izbori na koje je od 3,5 miliona izašlo 2,3 miliona birača.

1941. – Osnovana “Albanska komunistička partija”.

1942. – Savezničke snage se iskrcale u sjevernu Afriku, u prvoj većoj savezničkoj kombinovanoj operaciji u Drugom svjetskom ratu. U pomorskom desantu “Baklja” pod komandom generala Dwighta Eisenhowera saveznici su se iskrcali kod gradova Oran i Alžir u istoimenoj državi i kod Kazablanke u Maroku. Borbe protiv njemačko-italijanskih grupa završene su 13. maja 1943. slomom snaga sila Osovine i trupa francuskog izdajnika Anrija Filipa Petena, čime je okončan rat u Africi.

1959. – Ujedinjena arapska republika i Sudan potpisali sporazum o iskorištavanju vode rijeke Nil.

1960. – Kandidat Demokratske stranke John Kennedy u 43. godini izabran za predsjednika SAD, postavši najmlađi šef države u američkoj istoriji.

1972. – Zapadna i Istočna Njemačka okončale 23-godišnji hladnoratovski antagonizam iniciranjem sporazuma o dobrosusjedstvu i obostranim poštovanjem postojanja dviju suverenih njemačkih država.

1986. – Umro je ruski političar Vječeslav Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956. Bio je glavni pregovarač s nacističkom Njemačkom u pripremi sovjetsko-njemačkog desetogodišnjeg pakta o nenapadanju, potpisanog 1939, devet dana prije napada Njemačke na Poljsku, što je izazvalo veliko iznenađenje u svijetu i zbunjenost i pometnju u komunističkim partijama. Jedan je od osnivača lista “Pravda”. Održao se u vrhu vlasti tokom skoro tri decenije Staljinove strahovlade, ali je u junu 1957, pod optužbom za “antipartijski stav”, isključen iz Centralnog komiteta Komunističke partije i smijenjen sa svih funkcija.

1989. – Douglas Wilder izabran je za guvernera Virginije kao prvi crnac u historiji SAD-a koji je postao guverner jedne američke države. Istog dana David Dinkins je izabran za prvog crnog gradonačelnika New Yorka

1991. – Evropska zajednica zavela sankcije protiv Jugoslavije, kojima je predviđen prekid sporazuma o trgovini i saradnji, brisanje Jugoslavije sa spiska korisnika opšteg sistema preferencijala i ukidanje finansijske pomoći u okviru programa pomoći zemljama istočne Evrope. Sankcije su potom ukinute za četiri jugoslovenske republike i zadržane samo protiv Srbije i Crne Gore.

1993. – Republika BiH postala članica Međunarodne organizacije UN-a za hranu i poljoprivredu – FAO.

1997. – U Kini zatvoren najveći rukavac rijeke Jangcekjang, čime je otpočeta gradnja hidroelektrane “Tri klisure”, najveće električne centrale na planeti.

1999. – Umro slovenački i jugoslovenski gimnastičar Leon Štukelj, prvi olimpijski pobjednik sa prostora bivše Jugoslavije. Osvojio je šest olimpijskih medalja od kojih tri zlatne – dvije u Parizu 1924. i jednu u Amsterdamu 1928.

2001. – Francuski gornji dom parlamenta, Senat, usvojio je zakon kojim se Korzici dozvoljava ograničena autonomija, iz kojeg su prethodno izbačeni mnogi ključni članovi tog zakona.

2001. – U Beogradu umrla Radmila Savićević, pozorišna, filmska i televizijska glumica. Televizijskoj publici ostaće upamćena po ulogama u TV serijama: “Kamiondžije”, “Pozorište u kući”, “Babino unuče”, “Vruć vetar”, “Bolji život” i “Srećni ljudi”.

2010. – Nobelovu nagradu za mir dobio je kineski disident Liu Xiaobo zbog dugogodišnje i nenasilne borbe za ljudska prava u Kini.

2010. – Vijeće ministara Evropske unije ukinuo vize Bosni i Hercegovini i Albaniji.

2016. – Donald Trump, kandidat republikanaca, pobijedio na američkim predsjedničkim izborima kandidatkinju demokrata Hillary Clinton. Trump je naslijedio Baracka Obamu u Bijeloj kući kao 45. predsjednik SAD-a.

Posted by on 2023-11-08. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Both comments and pings are currently closed.

You must be logged in to post a comment Login