09. 10. – Dogodilo se na današnji dan – Ubijen je argentinski revolucionar Ernesto Che Guevara, koji je postao simbol revolucije Južne Amerike, ali i cijelog svijeta

Yale University

768. – Karlo Veliki je, zajedno sa svojim bratom Karlomanom, okrunjen za kralja Franaka.

1446. – Kao zamjena za dotadašnje kinesko, prvi puta se počelo koristiti korejsko pismo.

1701. – Osnovan američki prestižni Yale University, nakon Harvarda, drugi po starosti univerzitet u SAD-u.

1806. – Pruska objavila rat Francuskoj, u kojem je poražena i izgubila krajeve zapadno od Labe i poljske zemlje.

1831. – Ubijen prvi predsjednik Grčke Ioannis Kapodistrias, jedan od vođa borbe za nezavisnost od Otomanskog carstva. U službu ruskog cara stupio je 1809. i bio je predstavnik Rusije na Bečkom kongresu i šef ruske diplomatije od 1815. do 1822. Po povratku u Grčku učestvovao je u borbama za oslobođenje, ali je ličnom diktaturom, pošto je 1827. došao na vlast, izazvao pobune i ubijen u atentatu.

1934. – U Marseillesu ubijen jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević. Atentat u kojem je poginuo i francuski ministar inostranih poslova Jean-Louis Barthou izvršio je Vlada Černozemski, makedonski nacionalista.

1835. – Rođen francuski kompozitor i klavirski virtuoz Camille Saint-Saëns, jedan od osnivača Nacionalnog muzičkog društva (1871). Njegov bogati opus obuhvata sve vrste muzičkih djela od kojih je najpoznatija opera “Samson i Dalila”.

Mihajlo Pupin

1854. – Rođen je fizičar i pronalazač Mihajlo Pupin, čije je najveće otkriće – samoindukcioni kalemovi (“Pupinovi kalemovi“) – omogućilo prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vijesti na različitim talasnim dužinama. Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Za naučni rad 1920. dobio je Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu “Imigrant to Inventor”, kod nas prevedenu pod naslovom “Od pašnjaka do naučenjaka”, 1924. Pulicerovu nagradu.

1857. – Rođen je pisac iz Dubrovnika Ivo Vojnović, dramski pisac sa veoma živim osjećanjem za scenu. Djela: drame “Dubrovačka trilogija”, “Ekvinocij”, “Smrt majke Jugovića”, “Gospođa sa suncokretom”, “Lazarovo vaskrsenje”, “Maškerate ispod kuplja”.

Ivo Andrić

1892. – Rodio se bosanskohercegovački i jugoslovenski pisac Ivo Andrić (1892.- 1975.) dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961. godine. Djela: romani “Na Drini ćuprija“, “Travnička hronika“, “Gospođica”, “Prokleta avlija”, “Omer-paša Latas” (nedovršen), zbirke pripovijedaka “Nemirna godina”, “Žeđ”, “Jelena, žena koje nema”, “Znakovi”, “Deca”, “Kuća na osami”, putopisi i skice “Staze, lica, predeli”, meditativna proza “Znakovi pored puta”, “Eseji, kritike, članci “, “Sveske”.

1915. – Njemačke i austrougarske trupe u Prvom svjetskom ratu okupirale Beograd.

1934. – U Marsejskom atentatu ubijeni jugoslavenski kralj Aleksandar i francuski ministar Louis Barthou. Atentat u Marseju organizovale su ustaše i italijanski fašisti, a pasoš nađen kod ubice izdat je u Zagrebu na ime Petra Kelemana.

John Lenon

1940. – U Liverpoolu se rodio engleski muzičar, tekstopisac, pjesnik, član najpopularnije grupe 20. vijeka “The Beatles” – John Lennon (1940.- 1980.). John je osnovao prvu grupu zajedno sa prijateljima Paulom McCartneyom i Georgeom Harrisonom. Svirali su rock ‘n’ roll pod imenom “Johnny and The Moondogs”, koji su poslije promijenili u “The Silver Beetles” da bi to ime na kraju bilo skraćeno u “The Beatles”. Godine 1963. objavljuju svoj prvi album Please, Please me. Pjesme Help, Strawberry Fields Forever i I Am The Walrus bili su Lennonovi važniji doprinosi Beatlesima koji su osvojili srca slušaoca i top liste. Grupa se raspada 1970. godine. Posljednji Lennonovi hitovi za grupu bili su Revolution, Across the Universe, Don’t Let Me Down i Come together. Ubijen je 8. decembra 1980. godine u 22:50 ispred zgrade Dakota, vraćajući se sa snimanja materijala za novi album. Počinilac je identificiran kao Mark David Chapman.

1944. – Počela je Treća moskovska konferencija na kojoj su britanski premijer Churchil i lider SSSR Staljin razmatrali problem Poljske, Grčke i Jugoslavije i dogovarali se o uređenju Evrope poslije Drugog svjetskog rata.

1962. – Afrička država Uganda postala nezavisna poslije skoro 70 godina britanske kolonijalne uprave.

Ernesto Che Guevara

1967. – Ubijen je argentinski revolucionar Ernesto Che Guevara, koji je postao simbol revolucije u Južnoj Americi, ali i širom svijeta, naročito među mladima. Diplomirao je medicinu u Buenos Airesu 1953, potom je otišao u Gvatemalu, pa u Meksiko, gdje je upoznao Fidela Castra, s čijom ekspedicijom se 1956. iskrcao na Kubu. Poslije pobjede revolucije 1959. postao je 1961. ministar privrede, a Kubu je napustio 1965. s namjerom da u Boliviji – gdje je ubijen – povede ustanak za oslobođenje Južne Amerike od dominacije SAD i domaće oligarhije. Djela: “Uspomene na kubansku revoluciju”, “Dnevnik iz Bolivije”.

1968. – Umro francuski književnik André Maurois, koji je pisao romane, eseje i romansirane biografije. Djela: romani “Podneblja”, “Porodični krug”, biografije “Bajron”, “Dizraeli”, “Viktor Igo”, “Lelija ili život Žorž Sand”, “Balzakov život”.

1970. – U Kambodži je predsjednik parlamenta In Tam objavio ukidanje monarhije.

Uganda

1975. – Nobelova nagrada za mir dodijeljena ruskom fizičaru i disidentu Andreju Dmitrijeviču Saharovu, zbog “neustrašivih napora za mir u svijetu”, kako je obrazložio Norveški komitet za dodjelu nagrade.

1992. – U nastojanju da zaustavi rat u Bosni i Hercegovini, Vijeće sigurnosti UN-a donosi rezoluciju kojom se zabranjuju vojni letovi nad BiH, a mirovne snage su nadgledale situaciju.

2001. – Hazima Delića, Esada Landžu i Zdravka Mucića, optužene za zločine nad Srbima u logoru Čelebići, Haški tribunal osudio na ukupno 42 godine zatvora.

2001. – Američki naučnici Eric Cornell i Carl Wieman i Nijemac Wolfgang Ketterle dobili Nobelovu nagradu za fiziku. Oni su otkrili novo stanje materije, ultrahladni gas (Bose-Einsteinova kondenzacija – BEC), čija primjena otvara nove mogućnosti za razvoj precizne elektronike.

Hamid Karzai

2004. – U Afganistanu održani prvi direktni predsjednički izbori u historiji te zemlje, na kojima je pobijedio dotadašnji privremeni predsjednik Hamid Karzai.

2006. – Demokratska Narodna Republika Koreja je izvršila testiranje svoje prve atomske bombe.

2009. – Američki predsjednik Barack Obama dobio je nobelovu nagradu za mir.