09. 11. – Dogodilo se na današnji dan – Nakon višednevnog granatiranja srušen Stari most u Mostaru. Umro je francuski državnik Charles de Gaulle, osnivač i prvi predsjednik Pete republike.

1799. – Napoleon Bonaparta je zbacio Direktorijum i kao prvi konzul postao stvarni vladar Francuske.

1818. – Rođen je ruski pisac Ivan Sergejevič Turgenjev, jedan od najznačajnijih predstavnika ruskog realizma, čija djela karakteriše izuzetna liričnost i stilsko majstorstvo. Prvi je ruski pisac čija su djela prodrla na Zapad, gdje je čitan s divljenjem i za života je uživao mnogo veći ugled u francuskim nego u ruskim književnim krugovima. Zanimao ga je tip “suvišnog čovjeka” – plemića-intelektualca i tip “nihiliste” – građanskog intelektualca, sukobljenog s konzervativizmom plemićke kulture. Predskazivao je revolucionarnu epohu u Rusiji. Djela: romani “Očevi i djeca”, “Plemićko gnijezdo”, “Rudin”, “Dim”, “Novina”, “Uoči novih dana”, pripovijetke “Proljećne vode”, “Asja”, “Lovčevi zapisi”, drama “Mjesec dana na selu”…

1918. – U Berlinu su poslije generalnog štrajka radnici izašli na ulice, vojnici poslati da ih zaustave pridružili su se pobuni protiv monarhije, a car Wilhelm Drugi je abdicirao i pobjegao u Holandiju.

1937. – Umro je britanski državnik James Ramsay MacDonald, jedan od osnivača Laburističke partije. Kao prvi laburista na tom položaju 1924. je postao premijer Velike Britanije, a vladu je potom predvodio i od 1929. do 1935.

1938. – Njemački nacisti su u “Kristalnoj noći” (Kristallnacht) otpočeli progon Jevreja, ubivši neutvrđen broj djece, žena i muškaraca i spalivši stotine sinagoga, više od 7.000 jevrejskih prodavnica i kuća. Iste večeri vođe Trećeg rajha su odlučile da u Njemačkoj istrijebe sve Jevreje. U znak sjećanja na njih današnji dan se obilježava kao Međunarodni dan borbe protiv fašizma i antisemitizma.

1940. – Umro je britanski državnik Arthur Chamberlain, vođa Konzervativne stranke i premijer Velike Britanije od 1937. do 1940. U uzaludnom naporu da izbjegne vojni sukob s Njemačkom, potpisao je krajem 1938. kapitulantski Minhenski pakt s vođom Trećeg rajha Adolfom Hitlerom, što je omogućilo nacistima da 1939. raskomadaju Čehoslovačku.

1946. – Sarajevska opera započela svoju umjetničku djelatnost svečanom premijerom “Prodana nevjesta” Bedricha Smetane.

1952. Umro izraelski državnik i hemičar Chaim Weizmann, prvi predsjednik novoformirane države Izrael 1948, predsjednik Svjetske cionističke organizacije (1920-1931) i Jevrejske agencije (1929-1931. i 1935-1946).

1953. – Kambodža je postala nezavisna od Francuske.

1953. Umro kralj Abdul-Aziz Ibn Saud, koji je 1932. osnovao Kraljevinu Saudijsku Arabiju, osvojivši prije toga čitavu centralnu Arabiju.

1963. U japanskom rudniku uglja Omuta u eksploziji gasa poginula su 452 rudara, a 470 ih je ranjeno. Istog dana poginuo je 161 putnik u sudaru teretnog voza s putničkim na pruzi za Tokio.

1970. – Umro je francuski državnik Charles de Gaulle, osnivač i prvi predsjednik Pete republike, koji je kao vođa pokreta “Slobodna Francuska” u Drugom svjetskom ratu simbolizovao francuski otpor nacistima. Kad je maršal Henri Philippe Pétain formirao marionetsku vladu, De Gaulle je otišao u London, odakle je 18. juna 1940. pozvao Francuze na borbu protiv okupatora. Poslije rata je rukovodio privremenom vladom, a od 1947. do 1953. bio je predsjednik Francuske. Poslije alžirskog puča 1958. postao je premijer, a 1959. predsjednik Pete republike. Ograničio je vlast parlamenta, ojačao izvršnu vlast i prerogative šefa države. Uspio je da okonča rat u Alžiru. Politički se često razilazio sa saveznicima u NATO paktu, posebno sa SAD, u težnji da vrati uticaj Francuske u evropskim poslovima. Pošto nije dobio većinu na referendumu o regionalizaciji zemlje i ukidanju senata, 1969. se povukao s položaja. Djela: “Ratni memoari” (tri toma), “Memoari nade” (dva toma).

1971. – Predstavnici Kine prvi put se pojavili u UN.

1985. – Ruski velemajstor Gari Kasparov s 23 godine postao je najmlađi svjetski prvak u istoriji šaha. U meču za titulu pobijedio je ruskog velemajstora Anatolija Karpova rezultatom 13:11.

1989. – Ukida se zabrana prelaska iz istočnog u zapadni Berlin, hiljade građana okupilo se i počelo sa rušenjem Berlinskog zida. Zid je sagrađen 1961. sa ciljem da onemogući prelaz iz Istočne u Zapadnu Njemačku, a bio je simbol Hladnog rata.

1991. – Umro je francuski pjevač i glumac italijanskog porijekla Yves Montand, koji je svjetsku slavu postigao filmom “Nadnica za strah”. Ostali filmovi: “Vrata noći”, “Heroji su umorni”, “Vještice iz Salema”, “Veliki plavi put”, “Volite li Bramsa”, “Hajde da se volimo”, “Z”, “Priznanje”.

1991. – U organizaciji SDS-a održan je tzv. plebiscit srpskog naroda u BiH, na kojem se za ostajanje u Jugoslaviji izjasnila većina Srba.

1993. – Nakon višednevnog granatiranja Mostara od strane HVO srušen je Stari most. Sagradio ga je turski graditelj Hajrudin, između 1557.-1566. godine, a nakon obnove 2004. Stari most je uvršten na listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a.

1995. – Predsjednik PLO Jaser Arafat prvi put posjetio Izrael, otišavši u porodičnu kuću četiri dana ranije ubijenog izraelskog premijera Jicaka Rabina, čijoj je udovici izrazio saučešće.

2004. Ubila se Iris Chang, autorica knjige “Silovanje Nankinga” koja predstavlja osvjedočenu historiju japanske brutalnosti u Kini tokom 30-ih godina prošlog vijeka. Knjiga je pokrenula preispitivanje tamne historije japanske okupacije Kine.

2009. Umro ruski fizičar i nobelovac Vitalij Ginzburg, koji je 1950-ih učestvovao u izradi sovjetske hidrogenske bombe, zbog čega je dobio Staljinovu nagradu i razne privilegije.

2014. – Umro je glumac Nikola Simić.

Posted by on 2023-11-09. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Both comments and pings are currently closed.

You must be logged in to post a comment Login