308. – Rimski car Galerije proglasio svog starog saborca i zemljaka Licinija za svog avgusta-savladara.
1202. – Tokom Četvrtog krstaškog rata, krstaši počeli opsadu grada Zara (Zadar). Grad je osvojen i opljačkan.
1444. – U bici kod Varne u Bugarskoj snage osmanlijskog sultana Murata II pobijedile su poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija. Poljski kralj Vladislav je u toj bici poginuo. To je bio posljednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj od turskog osvajanja..
1483. – Rođen je Martin Luther, njemački svećenik, profesor teologije i religiozni reformista. Njegove doktrine su značajno utjecale na nekoliko grupa u okvirima evropskog hrišćanstva, na luterane, reformiste i druge, pa čak u odredjenoj meri i na razvoj društva u tzv. Zapadnom svijetu.
1620. – Rođena je Ninon de l’Enclos, francuska književnica i kurtizana.
1759. – Rođen je Friedrich Schiller, njemački književnik, koji je pored Goethea važio za najuticajnije predstavnike Weimarskog stvaralaštva. Njegove drame, od kojih su najpoznatije “Razbojnici”, “Don Karlos” i “Vilhelm Tel”, imale su ogroman uspjeh, njegove balade su bile najčitanije pjesme u Nemačkoj, a na njegovu ‘Odu radosti’ (“An die Freude”) Betoven je komponovao čuveni završni stav Devete simfonije.
1796. Umrla ruska carica Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Na prijesto je došla 1762. poslije dvorskog udara u kojem je svrgnut, a potom ubijen njen muž Petar III. Uspješno je ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije.
1869. – Rođen je Gaetano Bresci, talijansko-američki anarhista.
1871. – Engleski istraživač Henry Stanley, koji je 1869. poslan u ekspediciju u Afriku da pronađe nestalog misionara i istraživača Davida Livingstonea, je konačno pronašao njegovo boravište u naselju Udjidji, na obali jezera Tanganjika u centralnoj Africi.
1879. – U Dublinu je rođen Patrick Henry Pearse, irski političar. Rođen je u Dublinu. Otac mu je bio umjetnik i zidar. Za irski jezik zanimanje mu je probudila tetka. Sa 16 godina odlazi u Galsku ligu, a 1903. u 23. godini pridružuje se redakciji lista “An Claidheamh Soluis” (“Mač svjetla”). Protivio se postojećem školskom sistemu pa je osnovao St. Enda School gdje je podučavao na engleskom i na irskom. To se pokazalo kao vrlo uspješan eksperiment. U novembru1913. pozvan je na prvi sastanak Irskih dobrovoljaca. Član Irskog Republikanskog Bratstva postao je 1914. godine, a bio je i jedan od petorice članova Vojnog Odbora. Nakon podizanja Uskršnjeg ustanka, proglašen je predsjednikom Republike Irske, naravno samo imenom. Kad je uvidio da ne mogu pobjediti, naredio je svima da se predaju. Pogubljen je 3. maja1916. u 36. godini ispred streljačkog voda. Uskršnji ustanak (engleski: Easter Rising, irski: Éirí Amach na Cásca) naziv je za vojno neuspjelu pobunu irskog naroda u Dublinu kojom se htjelo osloboditi britanske vlasti. Ustanak se odigrao 1916. godine. Irska je stekla nezavisnost tek 1949. godine.
1891. – Umro je francuski pisac Arthur Rimbaud, koji je svoja najbolja djela napisao između 17. i 20. godine. Hvaljena preko mjere i žestoko osporavana, njegova poezija je utjecala na sve poetske pravce 20. vijeka, a posebno na simboliste i nadrealiste (“Pijani brod”, “Iluminacije”, “Boravak u paklu”).
1918. – Primirjem između Njemačke i sila Antante okončane ratne operacije u Prvom svjetskom ratu.
1919. – Rođen je Mihail Kalašnjikov, ruski izumitelj.
1928. – Rođen je italijanski skladatelj Ennio Morricone. Napisao je svojstvene filmske partiture za Leonove špageti-vesterne: Za šaku dolara (Fistful of Dollars, 1964); Za dolar više (For a Few Dollars More, 1965); Dobar, loš, zao (The Good, the Bad and the Ugly, 1966) i Bilo jednom na Divljem zapadu (Once Upon a Time in the West, 1968). 1980-ih Morikone komponuje partiture za: horor-film Johna Carpentera, Stvor (The Thing, 1982); Leoneov Bilo jednom u Americi (Once Upon a Time in America,1984); Misiju (The Mission, 1986) Rolanda Jofféa; De Palmine Nedodirljive (The Untouchables, 1987) i Kino “Paradiso” (Cinema Paradiso, 1988) Đuzepea Tornatorea. Njegove novije kompozicije uključuju partiture za: Potpuni zaokret (U Turn, 1997) Olivera Stonea; Tornatoreove Legende o 1900 (The Legends of 1900, 1998) i Malena (Malèna, 2000), Misija na Marsu (Mission to Mars, 2000) Briana de Palme; Fateless (2005) i Barija: kapija vetrova (Baarìa – La porta del vento, 2009).
1928. – Za japanskog cara je krunisan Hirohito. Njegova vladavina od 1926. obilježena je agresivnom militarističkom politikom Japana (napad na Kinu 1931. i 1937., pakt s Hitlerom 1940.). Napadom na SAD (Perl Harbur, 1941.) ušao je u Drugi svjetski rat, a u avgustu 1945. objavio je bezuslovnu kapitulaciju Japana. Da bi zadovoljio generala Mekartura, 1946. se “odrekao božanskog porijekla” (po šinto vjerovanju, japanska carska porodica je direktni poromak boginje sunce Amateratsu). Međutim, ovo odricanje je sporno, pošto je tekst napisan dvosmislenim jezikom i krajnje neobično, pa se vjeruje da ono što je predočeno Mekarturu nije to što je Mekartur mislio. Međunarodni sud oslobodio ga je 1948. optužbe za ratne zločine.
1938. – Fašistički italijanski režim Benita Musolinija prihvatio antisemitske zakone.
1938. – Umro je državnik i prvi predsjednik turske republike Mustafa Kemal-paša, poznat kao Ataturk (“otac svih Turaka”). Pod njegovim vođstvom 1922. zbačen je poslednji sultan Muhamed VI, a 1923. Turska je proglašena republikom.
1942. – Savezničke snage u Drugom svjetskom ratu, poslije pobjede kod El Alamejna u Libiji nad Afričkim korpusom njemačkog generala Ervina Romela, očistile Egipat od nacističkih trupa i zauzele alžirski grad Oran.
1943. – Radi lakšeg upravljanja okupiranom teritorijom, njemačke vlasti u Drugom svjetskom ratu uspostavile kvislinšku “Narodnu upravu” u Crnoj Gori.
1944. – Otkriveno da nacistička Njemačka upotrebljava novo oružje u Drugom svjetskom ratu – rakete “fau-2” protiv Velike Britanije.
1945. – Komunističku vladu Albanije priznale zapadne sile.
1975. – Vlade SFR Jugoslavije i Italije potpisale su Osimski sporazum kojim su regulisane granice između dvije zemlje. Ugovorom je regulisan i dio sporne granice od Međe Vasi do zaliva Sveti Jernej, kao i granica u vodama Tršćanskog zaliva.
1982. – U sedamdeset petoj godini života u Moskvi je preminuo Leonid Brežnjev (1906.- 1982.) dugogodišnji lider Sovjetskog Saveza i generalni sekretar KP SSSR-a.
1989. – Počelo je rušenje Berlinskog zida, koji je 28 godina bio simbol podjele Evrope poslije Drugog svjetskog rata i ideološko-političke i vojne konfrontacije Istok-Zapad. Zid je dijelio Berlin na istočni i zapadni, bio je dugačak 160 kilometara i sagradila ga je istočnonjemačka vlast. Svrha zida je bila onemogućiti bijeg stanovnika iz realsocijalističke Istočne u Zapadnu Njemačku. Počeo se graditi 13. augusta 1961. godine i više je puta nadograđivan. Bio je oličenje Hladnog rata.
1989. – Centralni komitet bugarske Komunističke partije smijenio je Todora Živkova, koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog savjeta. Vođstvo partije preuzeo je Petar Mladenov. Živkov je potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.
1991. – U Vukovaru su počele ulične borbe pripadnika hrvatskih policijskih snaga i JNA. Jedinice JNA osvojile su Vukovar 18. novembra. Grad je potpuno uništen.
1994. – Irak je priznao Kuvajt kao suverenu državu.
1995. – Vijeće sigurnosti UN-a usvojilo rezoluciju kojom se osuđuje ratni zločin u Srebrenici koji su počinile snage bosanskih Srba.
1995. – Vojne vlasti u Nigeriji su, pod optužbom za ubistvo, objesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu i osam njegovih saradnika.
1997. – Bh. režiser Ademir Kenović proglašen za najboljeg režisera na 10. međunarodnom filmskom festivalu u Tokiju, a njegovi filmovi “Savršeni krug” i “Nakon tišine Karoline Link” nagrađeni glavnim nagradama.
2001. – Umro je američki pisac Ken Kesey, koji je 1962. godine objavio čuveni roman “Let iznad kukavičjeg gnijezda“, koji je podržavao pobunu protiv rigidnih autoriteta i koji je inspirisao hipi pokret 60-tih godina prošlog vijeka.
2004. – Vlada Republike Srpske uputila je javno izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici u periodu od 10. do 19. jula 1995. godine, konstatujući da se u Srebrenici desio “zločin velikog obima”.
2007. – Umro američki pisac Norman Mailer, dvostruki dobitnik Pulitzerove nagrade, koji je skoro sedam decenija dominirao američkom literarnom scenom.
2008. – Umrla južnoafrička pjevačica i svjetski simbol borbe protiv aparthejda Miriam Makeba. Nagradu Grammy dobila je 1966. za album “An Evening with Belafonte and Makeba” koji je snimila sa Harryjem Belafonteom.
You must be logged in to post a comment Login