11.01. – Dogodilo se na današnji dan – Umro ser Edmund Hillary Novozelanđanin, prvi čovjek koji je osvojio vrh svijeta Mount Everest i ušao u legendu kao jedan od najvećih avanturista 20. vijeka

Krivošijski ustanak

347. – Rođen je bizantijski car Flavije Teodosije I, nazvan Teodosije Veliki, posljednji vladar jedinstvenog Rimskog carstva (379.-395.). Želeći da uspostavi što čvršće državno jedinstvo proglasio je hrišćanstvo državnom religijom i zabranio paganske kultove. Poslije njegove smrti vlast su preuzeli njegovi sinovi, na Zapadu Honorije, a na Istoku Arkadije.

1569. – U Engleskoj, pod patronatom kraljice Elizabete I, u katedrali Svetog Pavla u Londonu prvi put organizovana lutrija. Prihod korišćen za obnovu utvrđenja, luka i druge javne radove.

1842. – Rođen je američki filozof i psiholog William James, tvorac personalističke verzije pragmatizma, prema kojoj u osnovi istinitog saznanja leži “volja za vjerovanjem”. Djela: “Pragmatizam”, “Principi psihologije”, “Volja za vjerovanjem”, “Eseji o radikalnom empirizmu”, “Razlike u religioznom iskustvu”.

1843. – Austrijski car Ferdinand I je u vrijeme najvećeg uspona Ilirskog preporoda zabranio upotrebu ilirskog imena, posebno u “novinama i javnim spisima”.

Thomas Hardy

1870. – U Boki Kotorskoj završen Krivošijski ustanak, koji je izbio zbog odluke okupacionih austrougarskih vlasti o vojnoj obavezi stanovništva tog kraja. Primirje je uspostavljeno poslije tromjesečnih žestokih borbi, a Beč je morao da amnestira učesnike ustanka, ukine zabranu slobodnog nošenja oružja, nadoknadi materijalnu štetu i ukine vojnu obavezu za kotorski okrug.

1886. – U New Yorku počeo prvi šahovski meč za prvaka svijeta Wilhelma Steinitza i Johannesa Zukertorta, koji je dobio Steinitz rezultatom 10:5, uz pet remija. Titulu odbranio 1889. i 1892. u mečevima protiv Mihaila Chigorina, ali je 1894. poražen od Emanuela Laskera. Napisao “Udžbenik modernog šaha”, koji se smatra osnovom moderne šahovske strategije.

1919. – Rumunija je anektirala Transilvaniju koja je bila u sastavu Austo-Ugarske monarhije do njenog raspada 1918. Mirom u Trianonu 1920. Transilvanija je formalno dodijeljena Rumuniji.

1922. – Prvi pacijent izliječen inzulinom od šećerne bolesti, četrnaestogodišnji Kanađanin Leonard Thompson.

1928. – Umro je engleski pisac Thomas Hardy. Važio je za najboljeg engleskog pisca svoga vremena, nazivan “posljednjim velikim viktorijancem”, ali je zbog slobodumnog stava o ljubavi i braku dolazio u sukob s društvenim konvencijama (“Pod zelenim drvetom”, “Daleko od razuzdane gomile”, “Povratak domoroca”, “Tesa od D”Arbervilovih”, “Neznani Džud”).

William James

1942. – Jugoslovenska izbjeglička vlada u Londonu u Drugom svjetskom ratu za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva postavila Dragoljuba – Dražu Mihailovića, pukovnika jugoslovenske vojske i vođu četnika u okupiranoj zemlji.

1946. – Ustavotvorna skupština u Tirani je proglasila Narodnu Republiku Albaniju.

1966. – Umro švicarski skulptor i slikar italijanskog porijekla Alberto Giacometti, čije obimno, raznovrsno i osobeno djelo predstavlja izraz gotovo svih dominantnih strujanja umjetnosti 20. vijeka. Od 1931. radi nadrealističke prostorne konstrukcije i ekstremno izdužene bronzane ljudske likove.

1970. – Nigerijska armija poslije 32 mjeseca borbi u građanskom ratu u kojem je poginulo milion i po ljudi ugušila pobunu secesionista u provinciji Bijafra. Vođa pobunjenika, general Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu, napustio zemlju dan poslije pada Overija, glavnog grada Bijafre.

1989. – Ispred Skupštine Crne Gore održan je masovni miting građana na kojem je zatraženo smjenjivanje državnog i partijskog rukovodstva. Pod velikim dvodnevnim pritiskom demonstranata to rukovodstvo je podnijelo ostavke, a na političku scenu Crne Gore stupila je grupa mladih političara na čelu s Momirom Bulatovićem i Milom Đukanovićem.

1995. – Turski dnevnik “Sabah” zatražio od Alije Izetbegovića da se izjasni je li za diktatorsku ili demokratsku državu i objašnjenje o sudbini 350 miliona dolara s računa otvorenog u Švajcarskoj, s kojeg su on i članovi njegove porodice podizali novac. Pisanje lista izazvalo je veliku buru, ali odgovori nikad nisu dati.

Volfgang Petrič

2001. – Visoki predstavnik u BiH Volfgang Petrič donio odluku kojom se uspostavlja neophodan privremeni mehanizam, koji garantuje sredstva za implementaciju odluke Ustavnog suda BiH o konstitutivnosti naroda. Ovom odlukom se od entitetskih parlamenata zahtijeva da izmijene i dopune svoje ustave da bi oni bili u skladu sa odlukom Ustavnog suda BiH.

2001. – Vlada Hrvatske donijela je odluku o preuzimanju i korišćenju dokumentacije bivšeg predsjednika Franje Tuđmana, prema kojoj će ove dokumente preuzeti Državni arhiv, što, prema hrvatskim zakonima, znači da oni neće moći biti korišćeni dok ne prođe 30 godina od njihovog nastanka, osim u posebnim slučajevima kada to odobri Vlada.

Edmund Hillary

2008. Umro ser Edmund Hillary Novozelanđanin, prvi čovjek koji je osvojio vrh svijeta Mount Everest i ušao u legendu kao jedan od najvećih avanturista 20. vijeka. Hillary je 1951. bio dio neuspješne novozelandske Everest-ekspedicije. Dana 29. maja 1953., uspjeli on i Sherpa Tenzing Norgay prvi put se popeti na vrh 8844 m visokog Mount Everesta (Tschomolungma). Nekoliko mjeseci kasnije kraljica Elizabeta II Ujedinjenog Kraljevstva dodjeljuje mu titulu viteza – Sir. Na daljnjim ekspadicijama 1950-ih i 1960-ih godina popeo se još na razne vrhove Himalaje. Kao dio jedne Trans-Antarktis-ekspedicije stiže u januaru 1958. na Južni pol nešto prije Vivian Fuchsa, i time postiže treću ekspediciju na pol nakon Roald Amundsena i Robert Falcon Scotta. Hillary je osnovao „Himalayan Trust“ s ciljem podrške nepalskih Sherpa. Pomoću „Himalayan Trust“-a su počele izgradnje škola i bolnica u tom području. Hillary smatra tu pomoć kao svoje najveće životno postignuće.

2015. – U drugom krugu šestih predsjedničkih izbora u Hrvatskoj pobijedila Kolinda Grabar-Kitarović, čime je postala prva žena na funkciji predsjednika Republike Hrvatske.