14.11. – Dogodilo se na današnji dan – Umro je njemački filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel, najistaknutiji predstavnik klasične njemačke idealističke filozofije, čiji je gigantski rad sinteza njemačke filozofske misli i obuhvata gotovo sve znanje onog vremena. Rođen indijski državnik Jawaharlal Nehru, jedan od osnivača pokreta nesvrstanih

565. – Umro bizantijski car Justinijan I Veliki. Došao na prijesto 527. i težio je da obnovi Rimsko carstvo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (537), koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a 1934. u muzej

1533. – Španski osvajači pod komandom Francisca Pizarra zauzeli grad Cuzco, prijestonicu carstva Inka.

1716. – Umro je njemački filozof i matematičar Gottfried Leibniz.

1765. – Rođen je američki inžinjer i izumitelj Robert Fulton.

1770. – Škotski istraživač James Bruce otkrio da Plavi Nil izvire iz jezera Tana u sjeverozapadnoj Etiopiji.

1831. – Umro je njemački filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel, najistaknutiji predstavnik klasične njemačke idealističke filozofije, čiji je gigantski rad sinteza njemačke filozofske misli i obuhvata gotovo sve znanje onog vremena. Njegov filozofski stav je da svijet postoji objektivno, ali ne sasvim nezavisno od ljudske svijesti. Tvorac je sistema apsolutnog idealizma u kojem apsolutno bivstvo ima tročlanu strukturu: ideja – priroda – duh. Osnova svijeta je apsolutna ideja, a ljudski svijet je njen najviši stepen i izraz. Apsolutna ideja postoji samo dijalektički, u kretanju i razvoju, a svijet je proces samorazvitka i samospoznaje – Ideje. Priroda u njegovom sistemu ima status “drugobivstvene ideje”, ona je opredmećena Ideja. Djela: “Fenomenologija duha”, “Filozofija istorije”, “Nauka logike”, “Estetika”, “Filozofija religije”, “Enciklopedija filozofskih nauka”, “Filozofska propedevtika”, “Osnovne crte filozofije prava ili prirodno pravo i nauka o državi u osnovnim konturama”.

1838. –  U Zagrebu rođen August Šenoa, pjesnik, romanopisac, kritičar i feljtonist. On je najutjecajniji hrvatski pisac 19. vijeka (“Zlatarevo zlato”, “Seljačka buna”). Umro je 1881. od upale pluća.

1840. – Rođen je francuski slikar Claude Monet, jedan od osnivača impresionizma. Prema njegovoj slici “Impresija, izlazak sunca”, izloženoj 1874. u Parizu, naziv je dobio cio slikarski pravac, čiji je on najdosljedniji i najuticajniji predstavnik. Mahom je slikao prizore iz Pariza i okoline, pri čemu su ga najviše interesovali efekti svjetlosti na vodi. Izvršio je ogroman uticaj na evropsko slikarstvo.

1847. – U Švicarskoj izbio građanski rat između snaga Švicarske konfederacije i sedam rimokatoličkih kantona (Zonderbund), koji je okončan krajem istog mjeseca porazom Zonderbunda.

1851. – U SAD-u prvi puta štampan roman Moby-Dick Hermana Melvillea.

1863. – Rođen belgijski hemičar Leo Baekeland, koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit, savršen izolator, što je omogućilo razvoj industrije plastike.

1889. – Rođen indijski državnik Jawaharlal Nehru, jedan od osnivača pokreta nesvrstanih. Po povratku sa studija u Engleskoj postao je advokat, ali se ubrzo posvetio politici i borbi za nezavisnost Indije, postavši sljedbenik arhitekte indijske nezavisnosti Mohandasa Gandija. Po sticanju nezavisnosti Indije 1947. postao je prvi premijer i šef diplomatije. U spoljnoj politici je nastojao da očuva neutralnost Indije, zauzimajući se za aktivnu miroljubivu koegzistenciju.

1918. – Čehoslovačka postaje republika, Tomaš Masarik izabran za prvog predsjednika.

1922. – BBC započinje s radio emitiranjem u Velikoj Britaniji.

1935. – Rođen kralj Jordana Husein, koji je u 18. godini naslijedio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom juna 1967. borio se na strani Egipta, a njegove vojne snage 1970. likvidirale su oružane formacije PLO-a u Jordanu.

1955. – Umro američki pisac Robert Emmet Sherwood, koji je u dramama, pisanim poslije Prvog svjetskog rata, prikazao s gledišta pacifiste poslijeratno razočarenje i zalagao se za mir u svijetu. Kasnije je, suočen s nadiranjem nacizma, postao ubijeđeni pristalica rata kao jedinog načina da se svijet oslobodi nacističke tiranije. Djela: drame “Okamenjena šuma”, “Idiotova radost”, “Neće biti noći”, scenariji za filmove “Duh putuje na zapad”, “Najbolje godine našeg života”.

1969. – NASA lansira Apollo 12, drugu misiju na Mjesec predvođenu ljudskom posadom.

1971. – Mariner 9 stiže do Marsa.

1982. – Lech Wałęsa, vođa poljskog pokreta Solidarnost, oslobođen je nakon 11 mjeseci zarobljeništva blizu ruske granice.

1983. – Prve američke krstareće rakete stigle u britansku avio bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.

1984. – U Los Angelesu uhapšen ustaški ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova fašističke Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svjetskom ratu. Živio od 1948. u SAD, gdje je dospio pod lažnim imenom. Američke vlasti su se uporno oglušivale o zahtjeve Jugoslavije za ekstradiciju. Artuković je izručen tek 12. februara 1986. Poslije suđenja u Zagrebu 14. maja 1986. je osuđen na smrt, ali kazna nije izvršena i umro je u zatvoru nepune tri godine kasnije.

1988. – Palestinski parlament u izbjeglištvu prihvatio rezoluciju 242 UN, čime je posredno priznao državu Izrael i odrekao se terorizma.

1991. – Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemlju nakon 13 godina izgnanstva.

2001. – Pet država nasljednica bivše SFRJ postiglo je dogovor o početku pripreme za preraspodjelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zaostavštine od oko dvije milijarde dolara.

2002. – Argentina bankrotirala zbog nemogućnosti vraćanja kredita MMF-u.

Posted by on 2024-11-14. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. You can skip to the end and leave a response. Pinging is currently not allowed.

You must be logged in to post a comment Login