1740. – Marija Terezija došla je na vlast nakon smrti oca cara Karla VI. Habsburškog. Okrunjena je četiri godine kasnije u Pragu, a za njenu vladavinu svojstvena su apsolutistička i centralistička nastojanja povezana s germanizacijom. Nastojala je pod pritiskom novoga doba spriječiti prekomjerno iskorištavanje kmetova, uvela je opću školsku obvezu, vodila četiri rata koja su dovela do znatnih teritorijalnih gubitaka i održavala uređeno stanje unutar Habsburške monarhije. Svojom državom vladala je prilično mudro, uvodeći reforme, ali zadržavajući i umjerenost.
1728. – U Kopenhagenu izbio požar koji je uništio veći dio grada.
1770. – U Zagrebu je rođen pripadnik hrvatskog narodnog preporoda Janko Drašković. On je bio član aristokratske obitelji Draškovića Trakošćanskih i imao je nasljednu titulu grofa. Drašković jedan je od glavnih osnivača slobodnog zidarstva u Hrvatskoj. Stekao je dobro obrazovanje, tako da su ga početkom 19. vijeka smatrali navodno najobrazovanijim čovjekom u Hrvatskoj. Znao je nevjerojatan broj jezika: hrvatski, njemački, francuski, latinski, talijanski, mađarski i rumunjski, a navodno i sve slavenske jezike. Boravio je jedno vrijeme u Napoleonovom Parizu, gdje je stupio u masonsku ložu “Philanthropes réunis”.
1827. – U pomorskoj bici kod Navarina, tokom grčkog rata za oslobođenje, udružena britansko-francusko-ruska flota pod zapovjedništvom admirala Edwarda Codringtona uništila je osmansko-egipatsku flotu pod zapovjedništvom Ibrahim-paše.
1854. – Rođen je vrhunski francuski književnik/pjesnik – Arthur Rimbaud. Pjesme je počeo pisati već u petnaestoj godini. Preteča simbolizma i nadrealizma, čudesan dječak – samoprozvani vidovnjak, koji je u sedamnaestoj napisao čuvenu poemu Pijani brod (1871). Želja za samostalnošću i slobodom odvlači ga od porodice i na poziv “prijatelja Paul Verlainea” kreće na pustolovno putovanje po Europi. U Bruxellesu se konačno događa raskid među prijateljima što se odrazilo u njegovim djelima “Sezona u paklu” i “Iluminacije” (1874.). Prestao je pisati u dvadesetoj godini života da bi se prepustio pustolovnom životu trgovca-istraživača u egzotičnim krajevima. U svijet literature banuo je i prohujao kao meteor, ostavivši djela koja nagovještaju simbolizam i nadrealizam moderne poezije. Vrata koja je Baudelaire odškrinuo, Rimbaud je širom otvorio. U nekoliko godina prošao je mnogo faza, od vezanih stihova do eksperimentalne proze. Uznesen i porican, za jedne ikona, za druge psihopat, taj je “prokleti” pjesnik ostao u svakom slučaju lirski fenomen kojem mnogo duguju sve moderne poetske struje.
1864. – Rođen je srbijanski književnik, satiričar, Branislav Nušić. Njegove najpoznatije komedije su: Gospođa ministarka, Narodni poslanik, Ožalošćena porodica, Pokojnik, Sumnjivo lice…
1884. – Rođen američki filmski glumac mađarskog porijekla Béla Ferenc Dezső Blaskó, poznat kao Bela Lugosi, tumač niza uloga Drakule u filmovima strave, ali se iskazao i kao vrstan komičar. Filmovi: “Trinaesta stolica”, “Drakula”, “Ubistvo u ulici Morž”, “Poljubac smrti”, “Ostrvo izgubljenih duša”, “Crna mačka”, “Znak vampira”, “Drakulina kći”, “Frankeštajnov sin”, “Gorila”, “Invazija kradljivaca leševa”.
1878. – Završeno je Austro-ugarsko zaposjedanje BiH i sa tim pokrenuo se veliki val muslimana prema Sandžaku, Turskoj, Kosovu i Makedoniji, gdje je tada bila još uvijek turska vlast. U ovom periodu austro-ugarske vladavine jedan dio muslimana (po nekim procjenama, od 100.000 do 200.000 ljudi) se iselio u Tursku.
1887. – Nikola Tesla počeo svoj uspon u SAD-u kada je na današnji dan prijavio svoje prve pronalaske i patentirao ih. Radilo se o svojevrsnom početku revolucije u elektrotehnici, a zaštitio je otkriće obrnutog magnetskog polja, otkriće višefazne izmjenične struje, pronalazak asinkronog motora, način izrade višefaznih motora, generatora i transformatora. Gotovo svake godine prijavljivao je nove patente, tako da ih je ukupno bilo više stotina.
1890. – Umro je engleski istraživač, pisac, prevodilac i diplomata Richard Francis Burton, prvi Evropljanin koji je, predvodeći ekspediciju s Johnom Hanningom Spekeom, 1858. vidio jezero Tanganjika u Africi. Bio je u vojnoj službi u Indiji i britanski konzul u Brazilu, Siriji i Italiji. Kao izuzetan poliglota dosta je prevodio, uključujući arapske priče “Hiljadu i jedna noć” u 16 tomova, “Mirisni vrt šeika Nefzauija” i “Kama sutra”. Napisao je više od 50 putopisnih knjiga o različitim dijelovima svijeta, mahom egzotičnim, ispoljivši ogromnu erudiciju i nesputanu fantaziju. Djela: “Sind i rase koje nastanjuju dolinu Inda”, “Sokolarstvo u dolini Inda”, “Hodočašće u Medinu i Meku”, “Prvi koraci istočnom Afrikom”.
1918. – Njemačka prihvatila uslove saveznika za kapitulaciju u Prvom svjetskom ratu.
1935. – Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije u više gradova organizovala zborove zahtijevajući jednako, opšte, tajno, aktivno i pasivno pravo glasa za sve građane oba pola.
1935. – Kineske komunističke snage Mao Ce Tunga u provinciji Sjeverni Šensi okončale “Dugi marš”, započet godinu dana ranije iz provincije Jangksi, tokom kojeg je probijena četvorostruka blokada Nacionalističke armije Čang Kaj Šeka. U proboju ka sjeveru pod borbom je pređeno više od 11.000 kilometara i marš je završen spajanjem dijelova kineske Crvene armije.
1940. – Rođen je Nedžad Ibrišimović, bosanskohercegovački književnik. Bio je urednik u listovima “Naši dani” i “Oslobođenje”, jedno vrijeme bio je nastavnik u Goraždu, ali je uglavnom bio profesionalni književnik. Prevođen je na češki, turski, albanski, engleski, francuski, španski, njemački i italijanski. Nakon izlaska iz štampe romana “Vječnik” (2005.), Društvo pisaca BiH ga je kandidiralo za Nobelovu nagradu. Roman “Vječnik” je oborio sve rekorde u izdavačkoj kući Svjetlost iz Sarajeva, uključujući i Selimovićev “Derviš i smrt”. U januaru 2009. godine u izdanji IKD “Šahinpašić” objavljeno je osmo izdanje “Vječnika”, a ukupan tiraž svih izdanja je 12.000 primjeraka. Umro je 15. septembra 2011. godine u Sarajevu u 71. godini života.
1941. – Hiljade civila u Kragujevcu, u okupiranoj Srbiji, ubijeno u kragujevačkom masakru. Nijemci su strijeljali oko 7.000 građana, od čega oko 300 učenika Kragujevačke gimnazije.
1941. – Pred ofanzivom njemačke armije u Drugom svjetskom ratu sovjetska vlada proglasila opsadno stanje u Moskvi i prešla u Kujbišev, u najkritičnijem trenutku tokom napada nacističkih trupa na glavni sovjetski grad.
1944. – Jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije pod komandom generala Peka Dapčevića, te Crvene armije pod komandom generala Vladimira Ivanoviča Ždanova – u Drugom svjetskom ratu oslobodile su Beograd. Tokom 12 dana teških borbi poginulo je 16.800 Nijemaca, a 8.739 je zarobljeno. Među oslobodiocima su poginula 2.944 jugoslovenska borca i 960 crvenoarmejaca. Zaplijenjeno je 1.500 njemačkih motornih vozila, 80 tenkova i 200 topova. Oslobađanjem glavnog grada Jugoslavije presječena je komunikacija Solun – Budimpešta, pa je njemačka grupa armija “E” morala da se izvlači iz Grčke nepovoljnijim pravcem, što je osjetno usporilo njeno povlačenje i povećalo gubitke.
1945. – Egipat, Sirija, Irak i Liban upozorili SAD da bi stvaranje jevrejske države moglo da izazove rat, a istog dana arapske zemlje su formirale organizaciju za borbu protiv cionizma – Arapsku ligu. Glavni cilj Lige jeste približavanje odnosa među zemljama članicama i koordinacija međusobne saradnje, čuvanje njihove nezavisnosti i suvereniteta, kao i diskutovanje poslova i interesa arapskih zemalja na opšti način.
1947. – Američki kongresni odbor za ne-američke aktivnosti počeo je istragu o hollywoodskim radnicima koji su pripadali američkoj Komunističkoj partiji ili su je simpatizirali. Odbor je preslušavao hollywoodske profesionalce, uključujući Walta Disneya i Ronalda Reagana, da bi doznao koji američki filmski radninci imaju veze s komunistima. Reagan je u to doba bio predsjednik Udruženja filmskih djelatnika. Kao reakciju na te nasilne vladine postupke, nekoliko je hollywoodskih umjetnika, uključujući redatelja Johna Hustona i glumce Humphreya Bogarta i Lauren Bacall, protestiralo protiv takvih istraga, pozivajući se na prvi amandman. Kongresni komitet sastavio je crnu listu, koja je isprva sadržavala deset imena, a zatim se povećavala, pa je dosegla brojku od čak 300 radnika. Filmski studiji te ljude nisu htjeli zapošljavati. Jedan od umjetnika na crnoj listi bio je i Charlie Chaplin. On je otišao u inozemstvo, a ostali su se snalazili na druge načine, primjerice pišući pod pseudonimima. Većina optuženih, nažalost, nikad ponovno nije uspjela etablirati se u Hollywoodu.
1949. – Jugoslavija izabrana za nestalnu članicu Vijeća sigurnosti UN.
1958. – Rođen je pijanist Ivo Pogorelić.
1959. -Rođen je bosanskohercegovački novinar, karikaturista i književnik, Midhat Ajanović.
1962. – Počeo je Indijsko-kineski rat.
1971. – Willy Brandt (1913.- 1992.) kancelar Zapadne Njemačke dobio je Nobelovu nagradu za mir.
1973.- Zvanično otvorena nova zgrada opere u Sydneyu u Australiji, koja je postala prepoznatljivi simbol ovog grada po svom neobičnom krovu nalik na jedra.
1992. – Umro je jugoslovenski političar i publicista Koča Popović, učesnik Građanskog rata u Španiji, jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svjetskom ratu. Studije filozofije je završio na Sorboni, u Parizu. Bio je na istaknutim vojnim položajima u Narodnooslobodilačkom ratu, od komandanta Prve proleterske brigade do načelnika Generalštaba JNA. Od 1953. do 1964. bio je šef jugoslovenske diplomatije, a od septembra 1966. do aprila 1967, poslije pada Aleksandra Rankovića, potpredsjednik SFRJ.
1994. – Umro američki glumac Burt Lancaster, poznat po ulogama kauboja u vesternima, filmovima sa temama sa Divljeg zapada. Nagrade Oscar i Zlatni globus dobija za najbolju glavnu ulogu u filmu Elmer Gantry (1960).
1995. – U Rijeci eksplodirao automobil bomba ispred policijske uprave. Poginuo je jedan atentator, drugi je teško ranjen, a 28 ljudi je lakše ranjeno. Događaj se povezuje s hrvatskim izručenjem SAD-u Fouada Talaata Qassema.
2001. – Hiljade demonstranata na ulicama francuskih gradova protestovalo je protiv države zbog zavisnosti od nuklearne energije, od koje potiče više od tri četvrtine energije Francuske.
2003. – U Beogradu je preminuo poznati pozorišni i filmski glumac Miodrag Petrović Čkalja (80), dobitnik Nušićeve nagrade za životno djelo, Sterijine nagrade, Sedmojulske nagrade i brojnih drugih nagrada i priznanja.
2003. – Haški tribunal otpečatio optužnicu protiv načelnika Službe javne bezbjednosti MUP-a Srbije Sretena Lukića, njegovog prethodnika policijskog generala Vlastimira Đurđevića, bivšeg načelnika Generalštaba VJ Nebojše Pavkovića i bivšeg komandanta Treće armije VJ Vladimira Lazarevića za zločin protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja na Kosovu 1999. godine.
2006. – Hrvatska policija uhapsila šest nekadašnjih pripadnika vojske, osumnjičenih da su počinili ratne zločine nad Srbima u Osijeku – riječ je o likvidaciji Srba na obali rijeke Drave, poznatoj kao slučaj “Selotejp”.
2011. – Ubijen je Libijski predsjednik Muammar al-Gaddafi, u Sirtu, a snage prelaznog nacionalnog savjeta preuzele kontrolu nad gradom. Godine 1970. dolazi na vlast kao čelnik skupine mlađih vojnih časnika koji su srušili monarhiju kralja Idriza. Gaddafi promiče panarapski nacionalizam i eliminira zapadni utjecaj u Libiji te zbog sponzoriranja terorizma dovodi Libiju u sukob s međunarodnom zajednicom. Za života je bio de facto vođa Libije, iako nije imao nikakvu titulu ili službene ovlasti.
2013. – Umrla je Jovanka Broz, supruga jugoslovenskog predsjednika Josipa Broza Tita, partizanka, potpukovnica JNA.
2017. – Oko 800.000 arakanskih muslimana Rohinja od augusta izbjeglo iz Mijanmara ispred vojnih i policijskih snaga ove zemlje u susjedni Bangladeš, saopćila je Međunarodna organizacija za migracije (IOM) u Genevi.
You must be logged in to post a comment Login