284. – Vojskovođa Dioklecijan, porijeklom Ilir, rodom iz mjesta Diokle kod Salone, izabran za rimskog imperatora. Kako bi imao potpunu kontrolu nad Rimskim carstvom, Dioklecijan je 1. marta 293. godine imenovao Galerija i Konstancija za Cezare. Tokom perioda tetrarhije, svaki car je vladao trećinom carstva. Nakon toga je osigurao granice carstva i uništio svaku prijetnju svojoj moći. U početku tolerantan prema kršćanima, Dioklecijan je poslije objavio četiri edikta na temelju kojih je izvršen posljednji, najveći i najkrvaviji progon kršćana u Rimskom Carstvu, u kojem su stradali brojni kršćani. Dioklecijan je razdvojio i proširio civilnu i vojnu službu i reorganizirao provincijsku podjelu carstva uspostavljajući najveću birokratsku vladu u historiji Rimskog carstva. Dioklecijanove reforme su fundamentalno promijenile strukturu carske vlasti i ekonomski i vojno stabilizirale carstvo, omogućavajući mu da ostane netaknuto još sto godina. Oboljevši u svojoj prijestolnici Nikomediji, 305. se dobrovoljno (s Maksimijanom) odrekao vlasti kao prvi i jedini rimski car, i povukao u svoju palaču nedaleko od Salone, gdje je i umro.
1531. – Zemaljskim mirom iz Kappela propisano je konfesionalno cijepanje Švicarske. Odluka o vjeri prepuštena je svakom kantonu.
1780. – Velika Britanija objavila rat Holandiji zato što je američkim pobunjenicima brodovima doturala francusko i špansko oružje.
1818. – Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivar objavio nezavisnost Venecuele od Španije.
1873. – Ujedinjeni rivalski gradovi Budim i Pešta i tako je nastala mađarska prijestonica Budimpešta.
1889. – Rođen je američki astronom Edwin Hubble.
1894. – Umro je ruski kompozitor i pijanista Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu, jedan od najvećih pijanista 19. vijeka. Komponovao je opere, klavirske kompozicije, solo pjesme.
1910. – Umro je ruski književnik Lav Tolstoj, velikan svjetske književnosti koji je posjedovao ogromnu i originalnu stvaralačku snagu, odbivši prethodno da se izmiri s Ruskom pravoslavnom crkvom koja ga je ekskomunicirala. Romanom “Rat i mir” stvorio je tip romana “vremena i prostora” (roman-epopeja). Umjetnik analitičar zaokupljen je moralno-etičkim i socijalnim problemima, a kao književni estetičar zalaže se za didaktičku umjetnost za narod (“Ana Karenjina”, “Sevastopoljske priče”, “Narodne priče”, “Šta je umjetnost”). Tolstoj je također bio uvjereni pacifist i vegetarijanac. Proglašen je za najboljeg pisca u posljednjih 200 godina i to od strane 125 američkih i britanskih književnika koji su učestvovali u anketi koja je trajala više godina.
1914. – Na Vrapčem brdu kod Lazarevca u Prvom svjetskom ratu u Kolubarskoj bici poginuo je, kao oficir, Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji.
1917. – Ukrajina proglašena republikom.
1919. – U Berlinu ilegalno počeo Prvi međunarodni kongres omladinskih organizacija 13 zemalja na kojem je osnovana Komunistička omladinska internacionala.
1924. – U Turskoj je ugušena pobuna Kurda, čija je teritorija ugovorom u Lozani poslije Prvog svjetskog rata, podijeljena između nekoliko država.
1925. – Rođena ruska balerina Maja Pliseckaja, zvijezda Boljšoj teatra gotovo pola vijeka. Sa 11 godina počela je da nastupa u baletskom horu, 1943. postala je solista, a potom primabalerina ostvarivši niz glavnih uloga u klasičnom i modernom baletu.
1943. – Osnovano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka u Pljevljima.
1945. – Saveznička Kontrolna komisija dozvolila preseljenje šest miliona Nijemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Njemačku.
1945. – U Nürnbergu je pred Međunarodnim vojnim sudom počelo suđenje nacističkim ratnim zločincima u Drugom svjetskom ratu, na kojem je prvi put u istoriji jedan međunarodni forum osudio agresiju kao zločin protiv čovječanstva i kaznio izvršioce. Poslije deset mjeseci, 12 optuženih osuđeno je na smrt, trojica na doživotnu robiju, četvorica na zatvor od 10 do 20 godina, a petorica su oslobođena.
1959. – Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Deklaraciju o pravima djeteta, kojom su proklamovana jednaka prava za svu djecu, bez obzira na rasu, vjeru, porijeklo i spol.
1962. – Predsjednik SAD John Kennedy ukinuo američku blokadu ´Kube, čime je formalno okončana Kubanska raketna kriza.
1975. – Umro je španski fašistički diktator i ratni zločinac Francisco Franco.
1980. – U Kini je počelo suđenje “četvoročlanoj bandi”, koju je predvodila Đang Ching, udovica predsjednika Mao Cedunga. Oni su optuženi za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije 1966 – 76.
1985. – Američka softverska kompanija Microsoft pustila je u prodaju novi operativni sistem za personalne računare Windows 1.0.
1998. – Sa kosmodroma u Bajkonouru Rusija je lansirala prvi modul Međunarodne svemirske stanice, koji je koštao 60 milijardi dolara.
2002. – Vijeće za radiodifuziju Turske predložio je državnom radiju i televiziji da počnu emitovanje programa na ranije zabranjenom kurdskom jeziku, što je korak naprijed ka članstvu u EU.
2004. – Predsjednica Šri Lanke Chandrika Kumaratunga ukinula je 28-godišnji moratorij na smrtnu kaznu, nakon što je ubijen sudija Vrhovnog suda.
2006. – Umro američki reditelj Robert Altman, dobitnik Oscara za životno djelo.
2009. – Umrla švedska sopranistica i svjetski poznata operska zvijezda Elisabeth Söderström.
You must be logged in to post a comment Login