21.10. – Dogodilo se na današnji dan – Rođen Alfred Bernhard Nobel, švedski hemičar, industrijalac, filantrop i pronalazač dinamita

1772. – Rođen je engleski pisac i mislilac Samuel Taylor Coleridge, jedan od najznačajnijih engleskih književnih kritičara i romantičarskih pjesnika. Kao mislilac je pod utjecajem njemačke idealističke filozofije zastupao spiritualno i religiozno tumačenje života, nasuprot engleskoj empirističkoj filozofiji. Djela: poeme “Kristobela”, “Kublaj Kan”, zbirka pjesama “Lirske balade” (s Williamom Wordsworthom), kritike “Predavanja” i dr.

1833. – Rođen švedski hemičar, industrijalac, filantrop i pronalazač Alfred Bernhard Nobel, koji je pronalaskom dinamita 1867. stekao ogromno bogatstvo. Želeći da se dinamit koristi isključivo u mirnodopske svrhe, testamentom je ostavio fond od 9,2 miliona dolara za dodjeljivanje nagrada za vanredna dostignuća u fizici, hemiji, medicini, književnosti i zalaganju za mir. Prvu Nobelovu nagradu Kraljevska švedska akademija je dodijelila 1901., pet godina poslije Nobelove smrti. Od 1969. Akademija dodjeljuje i nagradu za ekonomiju. Nagradu za mir dodjeljuje Nobelov komitet u Oslu.  U čast Alfreda Nobela je nazvan kemijski element nobelij otkriven 1956.g.

1917. – Rođen američki trubač, pjevač, kompozitor, aranžer i šef orkestra John Birks “Dizzy” Gillespie, jedan od najboljih trubača i improvizatora u istoriji džeza. Odigrao je presudnu ulogu u stvaranju tzv. bi-bap muzike.

1938. – Japanske okupacione trupe poslije nekoliko mjeseci bombardovanja zauzele su kineski grad Kanton.

1941. – Njemačka “kaznena ekspedicija” u Kragujevcu u Drugom svjetskom ratu strijeljala je više od 7.000 civila. Dan ranije njemačka vojska je sastavila obruč oko grada, a patrole su hapsile ljude po kućama, radnjama, kafanama, crkvama, kancelarijama. U gimnaziji su pokupili sve đake od petog do osmog razreda, profesore i direktora Milivoja Pavlovića, koji je odbio milost okupatora i podijelio sudbinu đaka. Kragujevački pokolj je jedan od najvećih i najmonstruoznijih u Drugom svjetskom ratu izvršen nad civilnim stanovništvom u jednom mjestu i u jednom danu. Kao znak sjećanja na užasan zločin kod spomenika poginulim u Šumaricama u Kragujevcu svake godine se održava “Veliki školski čas”, uz učešće umjetnika, đaka i građana iz svih krajeva zemlje.

1944. – Američke trupe zauzele Aachen, prvi veći njemački grad koji je u Drugom svjetskom ratu pao u ruke saveznika.

1945. – Na francuskim izborima prvi put su glasale žene.

1949. – Rođen je izraelski političar Benjamin Netanjahu, prvi premijer Izraela izabran na opštim izborima. Na izborima 1996. je kao kandidat desničarskog Likuda pobijedio dotadašnjeg šefa vlade laburistu Šimona Peresa, ali ga je tri godine kasnije porazio Peresov nasljednik Ehud Barak.

1969. – Willy Brandt je formirao koalicionu vladu socijaldemokrata i liberala i postao prvi socijaldemokratski kancelar Zapadne Njemačke. Vodio je politiku popuštanja zategnutosti u svijetu, posebno u odnosima sa istočnoevropskim zemljama, a njegova “istočna politika” je doprinijela stabilizaciji prilika u Evropi.

1969. – Umro je američki pisac Jean Louis Lebris de Kerouac, poznat kao Jack Kerouac, najpoznatiji romansijer bitničkog pokreta američkih književnika pedesetih godina 20. vijeka, kojem je i dao ime. Najčešće teme njegovih romana su seks, droga, misticizam, brzina, kult uživanja i traženje Boga. Djela: romani “Na putu”, “Podzemljaši”, “Doktor Saks”, “Magi Kasidi”, “Anđeli pustoši”, “Bog Sar”, “Satira u Parizu”, knjige pjesama “Meksiko Siti bluz”, himna “Bože, moli se za mene”, “Razbacane pjesme”, putopis “Usamljeni putnik”, filozofski traktat “Svete knjige zlatne vječnosti”.

1984. – Umro je francuski filmski režiser François Truffaut, jedan od tvoraca “novog talasa” francuskog filma. Truffaut je svjetsku slavu stekao već prvim filmom – “400 udaraca”, snimljenim 1959. Ostali filmovi: “Žil i Džim”, “Američka noć”, “Priča o Adeli”, “Pucajte na pijanistu”, “Divlje dijete”, “Susjetka”, “Posljednji metro”, “Ukradeni poljupci”.

1991. – Jugoslovenska narodna armija (JNA), po naređenju Predsjedništva SFRJ, napušta Sloveniju.

1994. – SAD i Sjeverna Koreja potpisale su sporazum, prema kojem će Pjongjang zamrznuti i potom napustiti nuklearni program.

2003. – Generalna skupština UN-a usvojila je rezoluciju kojom se od Izraela zahtijeva da obustavi izgradnju sigurnosnog zida koji zalazi duboko u palestinsku teritoriju na Zapadnoj obali.

2007 – Umrla je britanska glumica Deborah Karr, jedna od najvećih holivudskih glumica pedesetih godina. Među njenim najpoznatijim filmovima su “Odavde do vječnosti”, “Kralj i ja”, “Quo Vadis” i “Nezaboravna ljubavna priča”.

2010. – Umro je bosanskohercegovački i jugoslavenski botaničar Čedomil Šilić.

2011 – Umro Antonio Cassese, italijanski pravnik, specijalista za međunarodno javno pravo, prvi Predsjednik Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju (od 1993. do 1997.)

Posted by on 2023-10-21. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Both comments and pings are currently closed.

You must be logged in to post a comment Login