25.11. – Dogodilo se na današnji dan – U Mrkonjić Gradu održano je prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a, gdje su postavljeni temelji bh. državnosti. Umro je Fidel Castro, vođa Kubanske revolucije i dugogodišnji predsjednik Kube.

1520. – Portugalski moreplovac Fernando Magelan uplovio je u Pacifik, prošavši iz Atlatskog okeana kroz moreuz koji sada nosi njegovo ime.

1562. – Rođen je Lope de Vega, reformator španskog pozorišta i jedan od najznačajnijih dramskih pisaca u evropskoj književnosti. Veliki pjesnik i dobar prozaist, sa 1.800 komedija i drama, preko 3.000 soneta, epovima, romanima, historijskim zapisima, smatra se najplodnijim književnim stvaraocem u historiji književnosti (“Vitez od Olmeda”, “Seviljska zvijezda”, “Peribanjes”, “Dovitljiva djevojka”)…

1758. – Britanci su okupirali Senegal.

1783. – U New Yorku je evakuisana zadnja utvrda britanske vojske na teritoriju bivše kolonije Amerike. No, takav događaj nije toliko značajan kao onaj koji se dogodio 1841. godine. Naime, tada je bivši predsjednik Sjedinjenih Država John Quincy Adams uspio ishoditi oslobađajuću presudu za 53 roba s broda Amistad. Afrički robovi, oteti iz svojih sela i utrpani na brod za Ameriku, pobunili su se tokom plovidbe i pobili posadu, ostavivši na životu samo navigatora, u nadi da će ih vratiti kući. No, on ih je uspio prevariti i dovesti u SAD, gdje su pristali na Long Islandu.

1884. U Saint Louisu u američkoj državi Missouri John Meyenberg patentirao mlijeko u prahu.

1912. – Nakon 400 godina turske vladavine Albanija je proglasila nezavisnost, koja je priznata na konferenciji ambasadora velikih sila u Londonu 20. decembra i Londonskim ugovorom o miru 30. maja 1913. U mjestu Valona formirana je prva privremena vlada.

1924. – Rođen je jugoslavenski političar Ante Marković.

1828. – Rođen hrvatski svećenik, historičar i političar Franjo Rački, jedan od ideologa Ilirskog pokreta i pobornik južnoslovenskog jedinstva. Osnivač je Narodne stranke sa Josipom Jurajem Strossmayerom (1860) i prvi predsjednik Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti (1866).

1936. – Treći Reich i Japan su potpisale Antikominterna pakt, kojim su se obavezale na borbu protiv širenja komunizma.

1941. – Poginulo je 848 britanskih mornara kada je njemačka podmornica potopila britanski ratni brod “Baram” u Drugom svjetskom ratu.

1943. – U Mrkonjić Gradu održano je prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a (Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine), gdje su postavljeni temelji bh. državnosti.  Usvojena je Rezolucija ZAVNOBiH-a, u kojoj je izražena odlučnost naroda BiH da njihova zemlja bude zbratimljena zajednica u kojoj će biti osigurana puna ravnopravnost svih, te ravnopravnost BiH unutar jugoslovenske federacije, sa historijskim granicama koje su datirane iz vremena srednjovjekovne Bosne. Ovaj praznik slavi se kao Dan državnosti BiH.

1943. – U Teheranu je počela konferencija predsjednika SAD Roosevelta, britanskog premijera Churchilla i sovjetskog lidera Staljina na kojoj je razmatrano dalje vođenje rata s Njemačkom i posljeratno uređenje Evrope.

1947. – Waldofrska izjava kojom vodeći holivudski studiji započinju tzv. Holivudsku crnu listu. Holivudska crna lista je naziv za listu američkih scenarista, glumaca, režisera, producenata, muzičara i drugih zabavljača i umjetnika kojima je sredinom 20. vijeka bilo zapriječeno zapošljavanje zbog njihovih stvarnih ili navodnih radikalno lijevih političkih pogleda, odnosno povezanosti sa Komunističkom partijom SAD i organizacijama koje su se smatrale pro-sovjetskim, komunističkim ili subverzivnim.

1960. – Danas se obilježava Međunarodni dan borbe protiv nasilja nad ženama u spomen na sestre Mirabal, koje nasilno ubijene po nalogu diktatora Dominikanske Republike Rafaela Trujila. Za života su četiri sestre bile aktivistice u borbi protiv Trujillovog autokratskog režima. Nazivali su ih Las Mariposas (špan. leptiri). Na današnji su se dan tri od četiri sestre vraćale iz posjete svojim supruzima u zatvoru kad su ih napali pripadnici Trujillove tajne policije. Sve tri su, zajedno s vozačem, bile zadavljene i polomljene su im kosti, a automobil je bačen u provaliju.

1968. – Umro je američki pisac Upton Beall Sinclair, autor više romana sa socijalnim temama, političkih i socijalnih spisa u kojima je opisao poraznu sliku kapitalističkog svijeta. Djela: “Džungla”, “Metropola”, “Kralj ugalj”, “Đimi Higins”, “Kraj svijeta”, “Između dva svijeta”, “Aždajini zubi”, “Široka je kapija”, “Predsjednikov agent”, “Svijet koji treba osvojiti”, “Predsjednička misija”.

1969. – Član grupe “Beatles” John Lennon vratio je titulu Reda Britanske imperije koju mu je 1965. dodijelila kraljica Elizabeta II, u znak protesta zbog podrške Velike Britanije agresiji SAD u Vijetnamu i britanske politike u nigerijskoj provinciji Bijafra.

1970. – Japanski pisac Yukio Mishima, je počinio javno rutualno samoubistvo (harikiri), u znak protesta protiv “vesternizacije” Japana.

1971. – Danska i Norveška su kao prve članice NATO uspostavile diplomatske odnose sa Sjevernim Vijetnamom.

1973. – U Grčkoj je zbačen vojni diktator pukovnik Georgios Papadopoulos i vlast je preuzela nova vojna hunta generala Phaidona Gizikisa.

1974. – Vlada Velike Britanije van zakona je stavila Irsku republikansku armiju (IRA). Britanska je vlada donijela i jedan izvanredni zakon koji je omogućavao policiji da ljude osumnjičene za napade zadrži u zatvoru do sedam dana i bez uhidbenog naloga.

1977. – Generalna skupština UN osudila izraelsku okupaciju arapske zemlje sa četiri glasa protiv – Izraela, SAD, Kanade i Salvadora.

1991. – Nastojanja predsjednika Mihaila Gorbačova da održi Sovjetski Savez nisu uspjela, pošto lideri sedam republika nisu potpisali sporazum o održanju državne zajednice.

1992. – Parlament Češke je glasao za podjelu Čehoslovačke na posebne države Češku i Slovačku od 1. januara 1993.

1994. – Norvežani su na referendumu odbili da se priključe Evropskoj uniji.

1996. – U Beogradu je demonstriralo više od 100.000 ljudi zbog sudskog poništenja pobjede opozicione koalicije “Zajedno” na lokalnim izborima.

1996. – General Ratko Mladić, protiv koga je Međunarodni sud za ratne zločine podigao optužnicu (25. jula 1995.), formalno je smijenjen s mesta komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. Mladić je na tom mjestu bio od 12. maja 1992.

2000. – Holandski parlament je odobrio zakon kojim se dopušta eutanazija i samoubistvo uz pomoć ljekara. Time je Holandija postala prva zemlja koja je legalizovala takvu praksu.

2001. – Američka kompanija “Advanced Cell Technology” saopštila da je klonirala ljudski embrion. Prema izjavi naučnika, dostignuće će biti korišćeno u medicini, a ne za kloniranje ljudskog bića.

2003. – Ujedinjene nacije zvanično su ukinule program “Nafta za hranu” u okviru koga je Irak sedam godina prodavao naftu pod kontrolom UN za nabavku hrane i lijekova.

2010. – Listovi New York Times, Guardian, Mond, Spiegel i EL PAÍS objavili su na svojim internet sajtovima hiljade povjerljivih dokumenata američkih tajnih službi, pisanih izrazito “nediplomatskim jezikom” iz kojih se vide stavovi Washingtona o brojnim svjetskim liderima, što je izazvalo oštru reakciju Bijele kuće i Pentagona i burne reakcije širom svijeta. Tekstovi su preneti sa Internet sajta WikiLeaks čiji je osnivač australijski državljanin Julian Assange.

2016. – Umro je Fidel Castro, vođa Kubanske revolucije i dugogodišnji predsjednik Kube.  Vladao je Kubom od 1959. godine. Naslijedio ga je brat Raul Castro. Bio je kubanski revolucionar, prvi sekretar Komunističke partije Kube, predsjednik državnog vijeća i vijeća ministara Republike Kube, vrhovni zapovjednik Revolucionarnih oružanih snaga. Kao otvoreni protivnik korumpiranog diktatorskog režima tadašnjeg predsjednika Fulgencija Batiste pokrenuo je revoluciju na svome otoku koji je, prema nekim ocjenama, bio premalen za Castrove ambicije. Na vlast je stigao komunističkom revolucijom 1959. godine, koju je predvodio uz pomoć brata i nasljednika Raula i još jedne komunističke ikone, legendarnog Argentinca Ernesta Che Guevare.  Nije se pokolebao kad mu je prvi pokušaj, napadom na kasarnu Moncada 1953. godine, neslavno propao i kad je završio u zatvoru, a niti kada je poslije iskrcavanja 1956. naišao na žestok otpor i ostao na planinama sa svega šačicom boraca u gerilskom ratu protiv mnogobrojnijih Batistinih snaga. Već dvije godine nakon osvajanja vlasti CIA je protiv njega organizirala puč, podupirući iseljene Kubance da izvedu invaziju kroz Zaljev svinja. Operacija se pokazala neuspješnom, a 1962. godine Zaljev svinja postao je poznat po velikoj krizi u odnosima SAD-a i tadašnjeg SSSR-a, koja je prijetila rasplamsavanjem nuklearnog sukoba. Castro je u zemlji iskorijenio nepismenost, a na razini besplatne zdravstvene skrbi Kubancima su mogli pozavidjeti i stanovnici nekih zapadnih zemalja. Vladao je sve do 2008. kada je zbog krhka zdravlja vlast predao bratu Raulu.

Posted by on 2024-11-25. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. You can skip to the end and leave a response. Pinging is currently not allowed.

You must be logged in to post a comment Login