26. 10. – Dogodilo se na današnji dan – U Milama kraj Visokog, bosanski ban Tvrtko I Kotromanić krunisan 1377. godine za prvog bosanskog kralja

Tvrtko I Kotromanić

1377. – U Milama (danas Arnautovići) kraj Visokog u blizini Sarajeva, bosanski Ban Tvrtko I Kotromanić krunisan za Prvog Kralja Bosanskog, uzevši pritom titulu Kralj Srbljem, Bosni, Primorju, Humsci zemlji, Donjim krajem, Zapadnim stranam, Usori, Soli i Podrinju…

1685. – Rođen je italijanski kompozitor Giuseppe Domenico Scarlatti, virtuoz na čembalu. Komponovao je više od 550 kompozicija za čembalo, čuvene sonate u jednom stavu, tzv. Skarlatijevog sonatnog oblika, upotrebljavajući novu tehniku s briljantnim rezultatima. Razvio je bogatu čembalističku tehniku i utjecao na klavirske kompozitore, posebno u Španiji i Engleskoj.

1759. – Rođen je francuski revolucionar Georges Danton, vođa radikalne grupe montanjara u Francuskoj revoluciji, koji je 14. jula 1789. predvodio pobunjeni narod u napadu na parisku tamnicu Bastilju. Kao sve vođe revolucije, bio je principijelan protivnik monarhije, ali i revolucionarnog terora, zbog čega se sukobio s vođom jakobinaca Maksimilijanom Robespjerom. Zauzimao se za sporazum s krupnom buržoazijom i za mir s Engleskom. Bio je ministar pravde i organizator otpora protiv strane intervencije, a u kritičnim situcijama je lično vodio narod u borbu, čime je zadobio veliku popularnost. U jeku jakobinskog terora Robespjer ga je 1794. optužio za pokušaj obnavljanja monarhije i poslao na giljotinu.

Norveška

1854. – Rođen je hrvatski književnik Ksaver Šandor Gjalski.

1863. – u Ženevi je ustanovljena organizacija Crveni križ.

1896. – U Adis Abebi je potpisan mirovni sporazum Italije i Abisinije i priznata abisinska nezavisnost.

1905. – Tokom neuspjele revolucije u Rusiji, radnici su u Petrogradu osnovali prvi Sovjet.

1905. – Karlštadskim sporazumom Norveška se odvojila od Švedske i postala nezavisna kraljevina s kraljem Hakonom Sedmim.

1911. – U Kini je ukinuta monarhija i proglašena je republika s doktorom Sun Jat Senom, kao privremenim predsjednikom.

Igor Ivanovič Sikorski

1916. – Rođen je francuski državnik François Mitterrand, koji je kao prvi socijalista u maju 1981. izabran za predsjednika Francuske, ostavši na tom položaju 14 godina. U Drugom svjetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. vođa Socijalističke partije Francuske.

1917. – Brazil je u Prvom svjetskom ratu objavio rat Njemačkoj.

1921. – Na smrt vješanjem osuđen je član ilegalne komunističke organizacije “Crvena pravda” Alija Alijagić, koji je 21. jula 1921. Izvršio atentat na ministra unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Milorada Draškovića. Alija Alijagić je osuđen na smrt, Rodoljub Čolaković na dugogodišnju tamnicu, a u njihovoj odbrani angažovao se i Miroslav Krleža. Povod za atentat bio je Zakon o zaštiti države usmjeren protiv komunista, poznat kao “Obznana”, donesen krajem 1920. Nakon donošenja ovog zakona zabranjen je rad svim komunističkim, radničkim i sindikalnim organizacijama.

Split, Drugi svjetski rat

1944. – Oslobođen je Split. Za obranu rajona Splita Nijemci su angažirali cijeli 892. pješadijski puk 264. pješadijske divizije s ojačanjima. Komandno mjesto puka bilo je u Klisu. Puk je imao tri bataljona, svaki po četiri čete, ukupno 12 četa. S Nijemcima oko Splita nalazili su se 3. i 26. ustaški bataljon 6. ustaške pukovnije, Oružničko zapovjedništvo, Župska redarstvena oblast, domobrani i mornari NDH, te 2. domobranski građevinski bataljon. Sve te snage bile su u njemačkoj borbenoj grupi Müller. Politički je oslobođenje Splita značilo jednu od velikih pobjeda u završnoj ofanzivi NOVJ, sa snažnim političkim efektom, ne samo u Dalmaciji nego i u Jugoslaviji. Prije Splita konačno je oslobođeno samo nekoliko gradova Jugoslavije, kao što su Beograd, Niš i Novi Sad. Prema tome, Split je jedan od prvih većih gradova Jugoslavije koji su konačno oslobođeni, i to bez učešća ikakvih snaga sa strane. Split su oslobodile snage NOV. Ujutro 26. oktobra/listopada jedinice 10. brigade stigle su u Solin i oko 7 sati u Split, gdje je 4. bataljon te brigade zarobio oko 200 neprijateljskih vojnika.

Kašmir

1947. – Kašmir je priključen Indiji.

1955. – Parlament Austrije – dan poslije odlaska posljednjih savezničkih okupacionih vojnika – prihvatio je zakon o stalnoj neutralnosti zemlje.

1955. – General Ngo Din Diem proglasio je Republiku Vijetnam u južnom Vijetnamu, a sebe predsjednikom i zaveo diktatorski režim. Ubijen je u vojnom udaru u novembru 1963.

1961. – Švedska akademija dodijelila jugoslovenskom piscu Ivi Andriću Nobelovu nagradu za književnost, koji je postao prvi Jugosloven dobitnik najprestižnije svjetske nagrade. Bilo je to visoko priznanje piscu koji je romanima “Na Drini ćuprija”, “Travnička hronika”, pripoviješću “Prokleta avlija” i nizom pripovjedaka, pjesama, eseja itd., prikazao do tada manje poznate ljude i sudbine s nemirnog balkanskog područja.

Ivo Andrić

1972. – U kampanji Saveza komunista Jugoslavije protiv „anarholiberala“ smenjeni su najviši funkcioneri Saveza komunista Srbije Marko Nikezić i Latinka Perović.

1972. Umro ruski konstruktor aviona i helikoptera Igor Ivanovič Sikorski, koji je konstruisao prvi uspješan helikopter, a 1913. prvi izgradio avion sa više motora. Godine 1919. emigrirao je u SAD, gdje je nastavio rad na konstrukciji novih tipova aviona i helikoptera.

1976. – Generalna skupština UN jednoglasno osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte s Transkejom – vještačkom tvorevinom Južne Afrike.

1994. – Izrael i Jordan potpisali su sporazum, kojim je poslije 40 godina formalno okončano ratno stanje dviju susjednih zemalja.

1998. – Predsjednik Perua i predsjednik Ekvadora potpisali su formalnu deklaraciju, kojom je riješen pogranični spor dviju južnoameričkih zemalja, nastao još početkom 19. vijeka, zbog kojeg su više puta ratovale.

2001. – Vijeće ministara BiH utvrdio Prijedlog paketa mjera za borbu protiv terorizma, koje predviđaju i promjenu Zakona o državljanstvu BiH, što će omogućiti oduzimanje državljanstva licu koje se bavi aktivnostima ozbiljno štetnim za vitalne interese BiH.

Arthur Kornberg

2002. –  U akciji oslobađanja oko 800 talaca, koje su čečenski teroristi držali tri dana u moskovskom pozorištu Dubrovka, stradalo je 128 osoba, a svih 50 terorista je likvidirano.

2007. – U sazviježđu Kipar, u orbiti zvijezde HD 4113 otkrivena vansolarna planeta.

2010. – Bivšeg iračkog ministra Tarika Aziza, višegodišnjeg visokopozicioniranog političara za vrijeme Sadama Huseina, Vrhovni sud Iraka osudio je na kaznu smrću.

2007. – Umro američki biohemičar Arthur Kornberg, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1959. za sintezu DNK u epruveti. Kornberg je otkrio hemijski mehanizam koji pokazuje kako DNK nastaje u ćeliji.