27.11. – Dogodilo se na današnji dan – Rođeni: glumac, režiser i instruktor borilačkih vještina Bruce Lee, gitarista, pjevač i kompozitor Jimi Hendrix i švedski fizičar i astronom Anders Celsius, tvorac skale za mjerenje temperature

8. p. n. e. – Umro je rimski literata Horacije, najveći rimski lirski pjesnik, koji se više od ijednog grčkog ili rimskog pjesnika odlikovao raznovrsnošću pjesničkog izraza. Tokom boravka u Atini podrobno je upoznao grčku kulturu, filozofiju i umjetnost. Njegov trezveni izraz, hladne ironične opservacije, strogi moralni zahtjevi, usklađeni sa estetskom savršenošću pjesme, izvršili su ogroman utjecaj na rimsko, ranohrišćansko i evropsko pjesništvo. Dela: “Epode”, “Satire”, “Pjesme” ili “Ode”, “Pisma”.

1701. – Rođen je švedski fizičar i astronom Anders Celsius, tvorac skale za mjerenje temperature, koja je po njemu dobila naziv. Bio je profesor astronomije u Upsali i direktor prve švedske opservatorije. Osmatrao je sjevernu svjetlost i efekte njenih magnetnih smetnji, obavljao svjetlosna mjerenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, ali je pažnju naučne javnosti pobudio tek izumom skale za mjerenje toplote. Na njoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a tačka otapanja leda s nula stepeni. Sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali. Osim Celzijusove, postoji i Farenhajtova skala za mjerenje toplote – podijeljena na 180 i Reomirova – podijeljena na 80 stepeni.

1826. – Apotekar John Walker izumio je šibice.

1852. – Umrla je Ada, kći Lorda Byrona, asistentica matematičara Charlesa Babbagea u njegovom projektu „analitičke mašine”, osoba koja je izmislila prvi računalni jezik.

1874. – Rođen izraelski državnik i hemičar Chaim Azriel Weizmann, pronalazač sintetičkog acetona, prvi predsjednik Izraela od 1948. do smrti 1952.

1895. – Alfred Nobel, izumitelj dinamita, potpisao je svoju oporuku kojom je ustanovljena najcjenjenija svjetska nagrada u nekoliko najvažnijih područja ljudskog djelovanja, od medicine preko književnosti do mira u svijetu – Nobelova nagrada.

1895. – Umro je francuski pisac Alexandre Dumas, sin, koji je udario temelje pozorišne društvene drame. Napisao je 16 pozorišnih komada, uključujući dramatizaciju romana “Dama s kamelijama”. Ostala djela: drame “Nezakoniti sin”, “Deniza”, “Gospodin Alfons”, “Polusvijet”.

1912. – Španija je ustanovila protektorat nad Marokom.

1919. – Poslije Prvog svjetskog rata, u kojem je učestvovala na strani Centralnih sila, Bugarska je u Neiju potpisala mirovni ugovor na osnovu kojeg je dotadašnja bugarska Trakija pripala Grčkoj, a gradovi Strumica, Bosilegrad i Caribrod (sadašnji Dimitrovgrad) Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

1921. – Rođen je čehoslovački državnik slovačkog porijekla Alexander Dubček, vođa pokreta reformi u Čehoslovačkoj krajem šezdesetih 20. vijeka, nazvanih “Praško proljeće“. Bio je najistaknutiji protagonista demokratizacije i preporoda društva i Komunističke partije Čehoslovačke i izgradnje “socijalizma s ljudskim likom”. U Drugom svjetskom ratu 1944. učestvovao je u slovačkom narodnom ustanku.

1926. – Ahmed Ben Zogu je u Tirani potpisao pakt s vođom fašističke Italije Benitom Musolinijem kako bi obezbijedio svoj režim, što je pokazalo se, bila zabluda.

1940. – Nacistička Njemačka anektirala je u Drugom svjetskom ratu (i formalno) francusku pokrajinu Lorenu (Lotaringija) i Alzas.

1940. – U Rumuniji je Antonescuova profašistička Željezna garda ubila više od 60 saradnika izbjeglog kralja Karla II, uključujući i bivšeg premijera Iorgu.

1940. – Rođen je Bruce Lee, kultno ime među obožavateljima borilačkih vještina. Bio je hongkonški filmski glumac, filmski producent i režiser, scenarista, filozof, instruktor borilačkih vještina i osnivač Jeet Kune Do pokreta borilačkih vještina. U filmovima je glumio od malih nogu te je svoju prvu ulogu ostvario kad mu je bilo manje od godinu dana u filmu “Golden Gate Girl”. Tokom svoje filmske karijere snimio je više od 30 filmova te je žanr borilačkih filmova (kung-fu film) učinio svjetski popularnim i utjecajnim. Iako je od tragične i misteriozne smrti Brucea Leeja prošle decenije, njegovi filmovi se i danas prikazuju, a on je i dalje ikona popularne kulture, nadahnuće ne samo mnogobrojnim mladima, nego i filmašima, reperima, dizajnerima..

1941. – Zauzimanjem tvrđave Gondar u Etiopiji snage Velike Britanije i saveznika slomile su u Drugom svjetskom ratu jedinice fašističke Italije u Istočnoj Africi, čime su Etiopija, Somalija i Eritreja oslobođene okupacije. Tada je zarobljeno više od 23.000 italijanskih vojnika i tako je srušeno italijansko kolonijalno carstvo u istočnoj Africi, a Britanci su ostvarili punu kontrolu Crvenog mora i obezbijedili se od prodora neprijatelja ka Sueckom kanalu s juga.

1942. – Rođen je Jimi Hendrix, američki gitarista, pjevač i kompozitor. Iako je bio ljevoruk, i nije imao nikakvo formalno muzičko obrazovanje (sam je naučio da svira gitaru), on je jedan od najutjecajnijih gitarista svoga vremena i jedan od najpopularnijih muzičara u svijetu šezdesetih godina 20. vijeka. Umro je 1970. godine.

1943. – Na aerodromu na Glamočkom polju u Drugom svjetskom ratu poginuo Ivo Lola Ribar, generalni sekretar SKOJ-a.

1951. – Rođen je bosanskohercegovački košarkaš Dražen Dalipagić.

1953. – Huso Hodžić, učesnik NOB-a, proglašen narodnim herojem.

1953. – Umro je američki pisac Eugene Gladstone O’Neill, tvorac moderene američke drame, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1936.

1961. – SSSR predložio neodložnu zabranu nuklearnih proba bez međunarodne kontrole.

1968. – Pripadnici jugoslovenske vojske i policije ugušili su masovne demonstracije Albanaca na Kosovu na kojima je zahtijevano da ta autonomna pokrajina u sastavu Srbije, dobije status republike. Demonstracije su održane na Dan zastave, državni praznik Narodne Republike Albanije.

1971. – Sovjetska svemirska sonda Mars 2 se uspješno spustila na planetu Mars.

1989. – Bosanskohercegovački putopisac, slikar i karikaturista, Zulfikar Zuko Džumhur, umro je u Herceg Novom.

1990. –  Ministar finansija John Major izabran je za premijera i šefa Konzervativne stranke Velike Britanije poslije ostavke Margaret Thatcher.

1991. – Razbjesnjela masa u Pnom Penu napala nominalnog lidera Crvenih Kmera Kijea Sampana, koji je evakuisan u Bangkok da ne bi bio linčovan. Tokom strahovlade maoističkog pokreta Crvenih Kmera pod vođstvom Pola Pota, od aprila 1975. do decembra 1978, kada su zbačeni s vlasti vijetnamskom okupacijom Kambodže, pobijeno je između milion i dva miliona stanovnika te zemlje – u jugoistočnoj Aziji.

1991. – Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija je donio rezioluciju broj 721, kojom su postavljene osnove za uspostavljanje mirovnih operacija u zaraćenoj Jugoslaviji.

1992. – Umro je slikar Ivan Generalić (1914.- 1992.) utemeljivač hrvatske i jugoslovenske suvremene naivne umjetnosti.

1996. – U toku protesta zbog poništavanja izborne volje građana na lokalnim izborima u Srbiji, vlasti su prekinule rad “Indeksa” i “B-92”, dvije najslušanije beogradske radio stanice koje su permanentno i detaljno izvještavale o građanskom protestu. Pod pritiskom javnosti, radio stanice su nastavile rad 5. decembra.

2001. – NASA je saopštila da je Hubble, svemirski teleskop, otkrio atmosferu planete udaljenu od zemlje 150 svjetlosnih godina. To je prvi put da je atmosfera planete koja se nalazi van našeg solarnog sistema direktno detektovana.

2005. – U Amiensu (Francuska) obavljena prva transplantacija lica.

2006. – U Spomen-području “Jasenovac“, u prisustvu najviših hrvatskih zvaničnika, otvoren Obrazovni centar i Memorijalni muzej sa novom postavkom o žrtavama ustaškog logora smrti.

2006. – Skupština Kanade odlučila je da frankofonsku pokrajinu Quebec prizna kao posebnu naciju unutar jedinstvene Kanade. Ovom odlukom je konačno priznata jezička i kulturna posebnost Quebeca.

2011. – Umro britanski filmski režiser Henry Kenneth Russel, proslavljen po filmovima u kojima je muzika imala centralnu ulogu.

Posted by on 2024-11-27. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. You can skip to the end and leave a response. Pinging is currently not allowed.

You must be logged in to post a comment Login