28. 10. – Dogodilo se na današnji dan – Španski moreplovac Kristofor Kolumbo na prvom putovanju preko Atlantika otkrio je Kubu

1492. – Španski moreplovac italijanskog porijekla Kristofor Kolumbo (Christopher Columbus) na prvom putovanju preko Atlantika otkrio je Kubu i proglasio je posjedom Španije. Prvi španski kolonisti stigli su na otok 1511., a ubrzo su pokorili lokalne stanovnike. Narod Taíno je tokom idućih stotinjak godina iščezao kao poseban identitet i to većinom zbog teških uslova rada i ranjivosti na europske bolesti. Kuba se razvila u bogatu špansku koloniju s raznolikom ekonomijom.

1636. – U Cambridgeu, u američkoj državi Massachusetts, osnovan je Koledž Harvard, najstarija obrazovna ustanova u SAD.

1704. – Umro je engleski filozof John Locke, jedan od utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Osporavao je teoriju o urođenim idejama i principima i uspostavio načelo da nema ničeg u razumu što prethodno nije prošlo kroz čula i da sve ideje kojima razum operiše potiču iz iskustva. Kao politički filozof zalagao se za vjersku toleranciju i poštivanje mišljenja i opredjeljenja drugih, za ograničenje vladarske moći i zakonsku zaštitu individualnih prava i sloboda građana. Snažno je utjecao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države. Djela: “Ogled o ljudskom razumu”, “Pisma o toleranciji”, “Dvije rasprave o vladi”, “Vaspitanje”.

1746. – Peruanski gradovi Lima i obližnji Kaljao razoreni su u zemljotresu koji je usmrtio najmanje 18.000 ljudi.

1836. – Proglašena je federacija Perua i Bolivije.

1886. – Zvanično je otkriven Kip slobode. Izrađen u Parizu, bio je poklon Francuske kojim je obilježena stogodišnjica nezavisnosti SAD-a 1886. godine. Od tada predstavlja pozdrav svim posjetiteljima i useljenicima pristiglima u SAD. Zbog svoje jedinstvenosti i simboličkog značaja upisan je na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Americi 1984. godine.

1914. – Rođen je američki mikrobiolog Jonas Edward Salk, koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dječije paralize, epohalno otkriće koje je na minimum smanjilo opasnost od opake bolesti.

1918. – Poslije raspada Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu u Pragu, Nacionalni komitet proglasio je da preuzima vlast i ubrzo je stvorena Čehoslovačka sa predsjednikom Tomašem Garigom Masarikom.

1919. – U SAD je stupio na snagu zakon o prohibiciji, kojim je zabranjena prodaja pića s više od pola procenta alkohola.

1922. – U Napulju je počeo “Marš na Rim” oko 40.000 “crnokošuljaša”, pripadnika oružanih odreda Benita Musolinija, čime je izvršen fašistički udar u Italiji. Musolini je dva dana kasnije prisilio kralja Vitorija Emanuela Trećeg da mu povjeri mandat za sastav vlade i tako je legalizovan fašistički režim koji je vladao Italijom do jula 1943.

1924. – Rođen je trener Aleksandar Nikolić, tvorac superiorne jugoslovenske škole košarke, najznačajniji stručnjak evropske košarke u 20. vijeku. Košarku je počeo da igra 1946. i nastupao je za više ekipa, uključujući “Crvenu zvezdu” i “Partizan“, za jugoslovenski nacionalni tim odigrao je 11 utakmica, a 1951. je postao trener reprezentacije Jugoslavije, kojoj je donio prve medalje 1961. na evropskom i 1963. na svjetskom prvenstvu i tutule prvaka Evrope 1977. i svijeta 1978. U košarkaškim krugovima najčešće su ga nazivali “Profesor” i bio je učitelj plejade trenera, čije su ekipe praktično monopolizovale evropske klupske titule. Zbog ogromnih zasluga za košarku 1998. uvršten je u čuvenu “Kuću slavnih” u američkom gradu Springfield, kolijevci košarkaške igre.

1940. – Fašistička Italija počela je napad na Grčku, pod izgovorom da Grčka namjerava da napadne Albaniju, tada pod patronatom Rima. Grci su u protivofanzivi, koja je trajala cijele zime, prodrli duboko u Albaniju i nanijeli fašistima ozbiljne poraze, ali kad je Njemačka napala Grčku poslije okupacije Jugoslavije 1941, Italijani su uz pomoć Nijemaca prinudili Grčku na kapitulaciju.

1955. – Rođen osnivač Mocrosofta Bill Gates.

1962. – Sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov saopštio da je naredio povlačenje raketa s Kube, poslije čega je predsjednik SAD-a John F. Kennedy izjavio da će obustaviti blokadu tog karipskog ostrva, čime je splasnula napetost u odnosima Moskve i Washingtona i otklonjena opasnost od izbijanja novog svjetskog sukoba.

1974. – Šefovi arapskih država usvojili Deklaraciju kojom su zatražili stvaranje nezavisne palestinske države.

1992. – Kopredsjednici Ženevske konferencije o prethodnoj Jugoslaviji Cyrus Vance i lord David Owen objavili prijedlog ustavnog uređenja za Bosnu i Hercegovinu, prema kojem bi ona bila decentralizovana i podijeljena na deset autonomnih regiona.

1995. – U požaru koji je izbio u metrou glavnog grada Azerbejdžana Bakuu poginulo najmanje 289, povrijeđeno 270 ljudi.

2000. – Održani su lokalni izbori na Kosovu, na kojima je pobijedio Demokratski savez Kosova (DSK) Ibrahima Rugove.

2003. – Predrag Banović, koji je 26. juna priznao krivicu za progon nesrpskog stanovništva u logoru “Keraterm” kod Prijedora, osuđen je pred Haškim tribunalom na osam godina zatvora.

2004. – Vlada RS prihvatila konačni izvještaj Komisije za istraživanje događaja na području Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. godine.

2005. – Umro je pozorišni i filmski glumac Ljuba Tadić.

2013. – Umro generalni direktor Radio-televizije Srbije i jedan od najpoznatijih novinara u Srbiji Aleksandar Tijanić.

2013. – U 86. godini umro Tadeusz Mazowiecki, poljski političar. U svojstvu specijalnog izaslanika UN-a za ljudska prava za područje bivše SFRJ, podnio je ostavku na tu dužnost 1995. u znak protesta zbog genocida u Srebrenici.

Posted by on 2023-10-28. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Both comments and pings are currently closed.

You must be logged in to post a comment Login