30.03. – Dogodilo se na današnji dan – Rođeni slikari Vincent van Gogh i José de Goya y Lucientes. U Parizu je mirovnim ugovorom okončan Krimski rat. SAD se povukel iz Vijetnama.

José de Goya y Lucientes
José de Goya y Lucientes

1135. – Rođen je filozof, ljekar, matematičar i astronom Moses ben Maimon, sljedbenik Aristotela, najveći jevrejski filozof Srednjeg vijeka. U najvažnijem filozofskom djelu “Vodič ljubavi” pokušao je da zasnuje religiju na racionalnim osnovama, što je izazvalo žestoku osudu ortodoksnih pristalica judaizma. Napisao je više astronomskih i matematičkih rasprava i 18 medicinskih traktata s teorijama znatno ispred vremena u kojem je živio.

1432. – Rođen je Mehmed II Osvajač, osmanski sultan.

1746. – Rođen je španski slikar Francisco José de Goya y Lucientes, umjetnik nemirnog i pustolovnog duha, koji je mimo ustaljenih šema najdublje obuhvatio stvarnost Španije. Postao je 1786. dvorski slikar i naslikao je niz portreta – među najboljima u tom žanru – članova kraljevske porodice, dvorskih uglednika i poznatih ličnosti. U kompozicijama iz istorije i savremenog života ispoljio je izrazitu sklonost ka sarkazmu i kritici društva. Opsjednut tragičnom sudbinom španskog naroda, stvorio je potresne slike-dokumenta (“Drugi maj 1808”, “Treći maj 1808. – strijeljanje u Madridu”), a u poznim godinama fantazmagorične prizore (“Saturn”, “Prometej”, “Ples vještica”) i velike cikluse u bakropisu i litografiji. Pri kraju života, već oslijepio, morao je da emigrira u Francusku, gdje je umro 1828. Glavna djela: “Odjevena Maja”, “Gola Maja”, “Porodica Karlosa Četvrtog”, “Marija-Lujza”, “Slikar Fransisko Baje”, grafički ciklusi “Kapričosi”, “Užasi rata”, “Poslovice”, “Tauromahija”.

1844. – Rođen je francuski pisac Paul Verlaine, boem i pustolov, čije su neposredne pjesme, pune lirizma i muzike, znatno uticale na simboličku školu. Djela: zbirke “Romanse bez riječi”, “Galantne svečanosti”, “Elegije”, “Mudrost”.

Vincent van Gogh
Vincent van Gogh

1853. – Rođen je holandski slikar Vincent van Gogh, jedan od najoriginalnijih i najtemperamentnijih u istoriji slikarstva. Slikao je žarkim bojama, a njegova ekspresivna djela prodorne snage, građena na široko postavljenim bojenim plohama uznemirene fakture, koja u uskovitlanom kretanju prati oblik predmeta čvrstih kontura, neprevaziđena su u neposrednom izražavanju psihičkih stanja. Nepriznat za života, praćen je mnogim nedaćama koje su ga bacale u duboku depresiju. U nervnom rastrojstvu 1890. se ubio. Njegova djela – oko 850 slika i više od 900 crteža, mahom pejzaža, portreta i mrtvih priroda – presudno su utjecala na modernu umjetnost.

1856. – U Parizu je mirovnim ugovorom okončan Krimski rat vođen od 1953. između Rusije i Otomanskog carstva, kojem su se priključile Francuska, Velika Britanija i Sardinska kraljevina.

1867. – Senatu SAD-a podnesen najneobičniji ugovor novijeg vremena – o kupovini od Rusije Aljaske, teritorije od milion i po kvadratnih kilometara, za samo 7,2 miliona dolara. Vrijednost Aljaske se pokazala već 1897. kad je otkriveno zlato, kasnije bogata nalazišta mnogih ruda, najzad i nafta.

1905. – Grci su na Kritu podigli ustanak protiv turske vladavine. To grčko ostrvo u Sredozemnom moru je pripalo Grčkoj 1913, poslije balkanskih ratova.

1912. – Umro je mostarski pjesnik Osman Đikić.

1912. – Umro je njemački književnik Karl May.

1940. – Japan je uspostavio marionetsku vladu u okupiranoj Kini.

Aljaska
Aljaska

1945. – Sovjetska armija u Drugom svjetskom ratu oslobodila je poljsku baltičku luku Danzig.

1950. – Umro je francuski državnik Leon Blum, vođa Socijalističke stranke od osnivanja 1920, prvi socijalista premijer Francuske. Predvodio je vladu Narodnog fronta 1936. i 1937. i u proljeće 1938, a treći put je bio premijer 1946. i 1947. U Drugom svjetskom ratu Nijemci su ga internirali u koncentracioni logor Dahau.

1967. – NATO pakt zatvorio je vojne štabove u Francuskoj, pošto je predsjednik Charles de Gaulle odlučio da povuče zemlju iz tog zapadnog vojnog saveza pod dominacijom SAD-a.

Vijetnam, SAD
Vijetnam, SAD

1973. – Posljednji kontingent trupa SAD-a napustio je Južni Vijetnam, okončavajući direktno vojno uplitanje Vašingtona u Vijetnamski rat.

1979. – Iranci su na dvodnevnom referendumu ubjedljivom većinom izglasali uspostavljanje Islamske republike.

1981. – Predsjednika SAD-a Ronalda Reagana, u trenutku dok je izlazio iz jednog hotela u Vašingtonu, lakše ranio atentator John Hinckley.

1986. – Umro američki filmski glumac James Cagney, koji se proslavio ulogama u kriminalističkim filmovima, među kojima su najpoznatiji “Državni neprijatelj” i “Anđeli garava lica”. Dobitnik je Oscara za film “Yankee Doodle Dandy”.

1987. – Slika Vincenta van Gogha “Suncokreti” prodata je na aukciji u Londonu za 24,75 miliona funti (39,7 miliona dolara).

1983. – Umro je bosanskohercegovački političar i pisac Rodoljub Čolaković, učesnik građanskog rata u Španiji i jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svjetskom ratu. Kao pripadnik ljevičarske organizacije “Crvena pravda” 1921. je uhapšen i osuđen na 12 godina zatvora pod optužbom za umiješanost u atentat na ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića. Na robiji je s Mošom Pijade preveo prvi tom “Kapitala” Karla Marksa i “Bijedu filozofije”. Djela: “Španija u plamenu”, “Kuća oplakana”, “Zapisi iz Narodnooslobodilačkog rata”, “Utisci iz Indije”, “Susreti i sjećanja”, “Kazivanje o jednom pokoljenju”.

1990. – Parlament Estonije proglasio je SSSR okupatorskom silom i zatražio punu nezavisnost.

Skoplje
Skoplje

1993. – Vlada u Skoplju odbacila je naziv “Bivša Jugoslovenska Republika Makedonija”, koji su predložili međunarodni posrednici radi priznavanja novostvorene države i njenog prijema u UN.

1995. – Bh. režiseru Ademiru Kenoviću dodijeljeno specijalno priznanje francuskog ministarstva kulture, titula Viteza reda umjetnosti i lijepe riječi.

2002. – Umrla britanska kraljica, majka Elizabetha.

2004. – Haški tribunal osudio je Miroslava Deronjića, bivšeg predsjednika Srpske demokratske stranke u Bratuncu, na deset godina zatvora, nakon što je on priznao da je 1992. godine naredio napad na selo Glogova, u kome je poginulo više od 60 civila.

Maurice Jarre
Maurice Jarre

2009. – Umro francuski kompozitor Maurice Jarre, slavan po muzici u filmovima “Lorens od Arabije”, “Doktor Živago”, “Put u Indiju”, što mu je donijelo i Oscar za filmsku muziku.

Posted by on 2021-03-30. Filed under Magazin, Na današnji dan. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. Both comments and pings are currently closed.

You must be logged in to post a comment Login