Braća Grim: Dva vijeka bajki

Braća Grim

20. decembra 1812. godine, u Njemačkoj je izašla iz štampe prva knjiga “Dječijih i kućnih bajki” braće Jakoba i Vilhelma Grima.

Akademici širom svijeta sastaju se zato u gradu Kaselu, u blizini rodnog mjesta braće Grim. Učesnici – od leksikografa do psihoanalitičara – fokusiraće se na sve aspekte zaostavštine braće Grim i njihov uticaj na njemačku gramatiku i maštu cijele nacije.

“Čak i tokom života braće Grim, njihova knjiga postala je bestseler, a kupovali su je pripadnici svih slojeva društva”, kaže Klaudija Brinker fon der Hajd, predsjednica kongresa.

“Tako su postali dio svakodnevne kulture i našeg nacionalnog identiteta”.

Zato i ne čudi što će širom Njemačke u njihovu čast biti organizovano toliko kulturnih dešavanja – od umjetničkih instalacija i kabarea, do pozorišnih predstava, recitala i opera. Ipak, da je kojim slučajem ovaj važan dan obilježavan prije pedesetak godina, ne bi mu se odazvao ni izbliza toliki broj Njemaca.

U nedavnom eseju objavljenom u “Špiglu”, Matias Matusek, jedan od vodećih kulturnih kritičara u Njemačkoj, kaže da su bajke braće Grim “najuspješnija knjiga na njemačkom jeziku” koja nudi uvid u “mračne duše” ljudi, ali kaže i da su Njemci sasvim izgubili želju da čitaju bajke.

One se, međutim, mogu naći bilo gde drugo – od SAD i Indije do evropskih zemalja, ali ne i u Njemačkoj.

“Braća Grim su mnogo popularniji u Kini, nego ovdje. Šta drugi vide, što mi više ne vidimo? Jesmo li oslijpjeli jer smo se predozirali mračnim bajkama?”.

Matusek koji opisuje braću Grim, kao doktore za razum koji su “udarili” na njemačke primordijalne strahove, nade i uživanja, tvrdi da je nacistička era ubila interes Njemaca za bajke.

“Od tada, Nemci su ostali bez snova i to ne žele da mijenjaju”, kaže on.

Imati san ili viziju, bilo je u startu sumnjivo, jer za posljedicu može imati nastanak diktatora ubice, kaže Matusek.

I drugi vjeruju u tu teoriju, ali sa mnogo strašnijim zaključcima.

U knjizi “Korijeni njemačkog nacionalizma” iz 1978. Luis Šnajder tvrdi da su braća Grim pomogla u formiranju poželjnih karakteristika prosječnog Njemca – poslušnosti, glorifikaciji nasilja, disciplini i nacionalizmu.

Zato je poslije Drugog svjetskog rata knjiga zabranjena u školama pod izgovorom da je u njoj pronađen korijen nacizma.

Britanski major Ti Džej Leonard čak je tvrdio da su bajke pomogle da Njemci svoju djecu nauče “raznim vrstama varvarizama” i olakšali im da se uklope u ulogu egzekutora.

Njemački autor Ginter Birkenfeld vidio je u bajkama odgovor na to “kako su Njemci uspjeli da podnesu zvjerstva koja su se događala u Belsenu i Aušvicu”.

Za vrijeme “progona” knjige iz učionica i vrtića u Njemačkoj, priče braće Grim našle su svoje mesto u Holivudu pod okriljem Diznija.

Ipak, pozorišni reditelj Jan Cimerman, koji trenutno postavlja bajkovitu verziju života braće Grim, smatra da trajnost ove bajke duguju činjenici da su prešle granice domovine.

“Braća su možda zapisivala priče, ali bajke su postojale 1.000 godina ili više, kao i grčke, jevrejske i egipatske sage i mitovi. Oni su ih očuvali, a na nama je da ih oživljavamo”, kaže on.

GOOGLE

Najpoznatiji internet pretraživač “Gugl” promijenio je juče svoj logo povodom 200 godina od štampanja prve knjige “Dječijih i porodične bajki”, braće Jakoba i Vilhelma Grima.

Posao koji je braći Grim oduzeo deset godina donio im je besmrtnost, a izdavačima bogatstva i šanse da stalno prave nove izbore “najljepših bajki” za nove generacije mališana.