13.06. – Dogodilo se na današnji dan – Umro grčki kralj Aleksandar Treći, nazvan Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog svijeta, tvorac najprostranije imperije u dotadašnjoj istoriji čovječanstva

Aleksandar Veliki

323. p.n.e. – Umro grčki kralj Aleksandar Treći, nazvan Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog svijeta, tvorac najprostranije imperije u dotadašnjoj istoriji čovječanstva. U mladosti je bio učenik Aristotelov. U prijestonicu grčke države Makedonije Pelu doveo ga je njegov otac kralj Filip Drugi Makedonski, a na prijesto je došao u 20. godini života kad je 336. prije nove ere ubijen Filip Drugi. Dovršio je pokoravanje grčkih država i 334. prije nove ere je sa 30.000 pješaka i 5.000 konjanika poveo rat protiv Persijanaca. Ubrzo je osvojio Malu Aziju, Siriju, Egipat i Persiju i stigao do rijeke Ind. Za prijestonicu carstva je proglasio Babilon, u kojem je po povratku iz Indije iznenada umro u 33. godini života, što ga je spriječilo da preduzme namjeravani pohod na Zapad. Bio je izuzetno hrabar, a u borbi je primjenjivao metodičnu i uništavajuću strategiju. Koristio je sadejstvo konjice i pješadije i prvi je u istoriji ratne vještine uveo sistematski rad štaba. Njegova vojnička genijalnost se zasnivala i na širokoj kulturi, po čemu je bio superioran nad vladarima čije je države pokorio. Stoga nije bio samo osvajač već i nosilac širenja helenske kulture.

1381. – Pod vođstvom Wat Tylera u nekoliko engleskih pokrajina počeo seljački ustanak protiv feudalaca, izazvan visokim porezima. Već prvog dana ustanka seljaci su, uz pomoć londonske sirotinje, ušli u London i opsjeli zgradu parlamenta, ali je Tyler ubijen već trećeg dana ustanka. Ostavši bez vođe, ustanici su napustili London i buna je krvavo ugušena.

1831. – U Edinbughu je rođen James Clerk Maxwell (1831.- 1979.), škotski fizičar koji je razvio teoriju elektromagnetizma, a važna su i njegova istraživanja na polju elektrodinamike. Maxwell se uz Newtona i Einsteina svrstava među tri najveća mislioca u povijest fizike.

1865. – Rođen je irski pjesnik i dramski pisac William Butler Yeats, uz Shawa i Joycea, jedan od najvećih irskih pisaca. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1923. Njegova lirika kosmopolitska, s osloncem na helensku i romejsku simboliku, ali i duboko vezana za irsko tlo i keltsku tradiciju. U mladosti je bio aktivni učesnik irskog nacionalnooslobodilačkog pokreta, inspirator “keltskog preporoda” i irske kulturne ideologije.

Antun Gustav Matoš

1873. – Rođen je hrvatski pjesnik, novelist, esejist i putopisac Antun Gustav Matoš (1873.- 1914.).

1900. – U Kini je počeo tzv. Bokserski ustanak, pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranog kapitala i domaćih feudalaca. Ustanak u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.

1917. – Sa 14 bombardera tipa “gota” Nijemci u Prvom svjetskom ratu prvi put iz vazduha bombardovali London. Poginule 162 osobe. Prije toga, napadi na britansku prijestonicu vršeni su iz “cepelina”.

1934. – Adolf Hitler i Benito Mussolini sastaju se u Veneciji, Italija. Mussolini kasnije opisuje njemačkog diktatora kao “smiješnog malog majmuna”.

Sava Kovačević

1943. – U bici na Sutjesci, u Drugom svjetskom ratu, poginuo je komandant Treće divizije i član Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, Sava Kovačević. Narodnim herojem proglašen je 23 dana poslije pogibije.

1953. – Državnim udarom u Kolumbiji na vlast je došao Gustavo Rojas Pinilla, koji je diktatorski vladao do 1957. godine.

1956. – Posljednji britanski vojnici napustili bazu na Seuckom kanalu, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine, a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1971. – The New York Times počinje sa objavljivanjem tajnih dokumenata Pentagona vezanih za Vijetnamski rat. Američki predsjednik Richard Nixon i državni odvjetnik John. N. Mitchell pokušavaju to spriječiti, no odlukom Vrhovnog suda SAD-a dozvoljeno je njihovo objavljivanje.

1973. – U Parizu SAD, Sjeverni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong potpisali sporazum o prekidu vatre.

Pioneer 10

1983. – Američki vasionski brod “Pioneer 10” prošao pored Neptuna, postavši prva letjelica napravljena ljudskom rukom koja je izašla izvan Sunčevog sistema.

1986. – Umro je jazz muzičar Benny Goodman.

1994. – Sjeverna Koreja saopćila da se povlači iz UN-ove agencije za atomsku energiju i da više neće dozvoliti dolazak njenih inspektora u zemlju.