83. pne. – Rođen je Marko Antonije, rimski vojskovođa i državnik. Bio je najvjerniji i najbolji prijatelj Julija Cezara te jedan od tri trijumvira u drugom trijumviratu koji je završio 31. pne. građanskim ratom, koji se završio Antonijevim porazom u bici kod Akcija, a potom i u samoj Aleksandriji. Antonije je 30. pne. izvršio samoubojstvo zajedno sa svojom suprugom, egipatskom kraljcom Kleopatrom. Antonijeva ljubavna veza sa kraljicom Egipta, Kleopatrom kasnije će postati predmet inspiracije za brojne umjetnike.
1539. – Španija je osvojila Kubu.
1690. – U Nürnbergu je izumljen klarinet, drveni je puhački instrument sa јednostrukim јezičkom od trske. Suvremeni klarinet je kreirao J. C. Denner 14.01.1690. g., usavršavanjem јedne vrste šalmaja. Već u 18. vijeku јe, npr. kod Mozarta, bogato korišten, a ušao јe u klasičan orkestralni sastav. Tehnički јe usavršen tokom 19. vijeka, kada su ga rado koristili skladatelji romantičari.
1742. – Umro je engleski astronom i geofizičar Edmond Halley, direktor Griničke opservatorije i kraljevski astronom, koji je utvrdio da su komete uočene 1682, 1601. i 1551. zapravo isto tijelo koje se periodično pojavljuje. Predskazao je da će se ona pojaviti i 1758, 1835. i 1910. Njemu u čast to svemirsko tijelo je nazvano Halejeva kometa. Već u 19. godini objavio je raspravu o putanjama planeta. Izradio je prvi katalog sjajnih zvijezda južnog neba i otkrio da se i zvijezde kreću, shvatio ih kao sunca, a naše Sunce kao zvijezdu. Izradio je prvu meteorološku kartu. Djela: “Katalog južnih zvijezda”, “Pregled astronomije kometa”, “Teorija magnetskog kompasa”.
1784. – SAD su ratifikovale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je formalno okončan američki rat za nezavisnost.
1863. – Rođen je Richard Felton Outcault, američki strip crtač i scenarist, najpoznatiji kao autor serije The Yellow Kid i Buster Brown, zahvaljujući kojima je stekao reputaciju oca modernog stripa.
1897. – Rođen historičar Vasa Čubrilović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Kao učesnik atentata na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, osuđen je na 16 godina zatvora i do sloma Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu bio je u zatvoru. U Drugom svjetskom ratu bio je zatvoren u logoru na Banjici. Poslije oslobođenja zemlje bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi FNR Jugoslavije.
1898. – Umro je engleski pisac i matematičar Lewis Carroll, čiju prozu odlikuju humor i fantastika, po čemu je blizak potonjem nadrealizmu. Djela: “Alisa u zemlji čuda”, “Kroz ogledalo”.
1912. – Rođen je pisac Milorad Panić – Surep, čiju poeziju odlikuje lirizam, muzikalnost i kompoziciona koherentnost. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i između dva svjetska rata bio je novinar, a u Narodnooslobodilačku borbu je stupio 1941. Poslije Drugog svjetskog rata bio je direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, Narodne biblioteke i Muzeja revolucije Jugoslavije. Djela: zbirke pjesama “Vetar zviždi”, “Prosto”, “Ti dolaziš”, “Ada”, “Žito”, “Svetlost zemaljska”, “Jasika”, “Od sene i opomene”, poema “Mesec i pruće”, ljetopis “Kad su živi zavideli mrtvima”, studija “Filip Višnjić – pesnik bune”.
1941. – Rođen slovenački političar i državnik Milan Kučan, predsjednik Slovenije u presudnim trenucima raspada SFR Jugoslavije. Slovenija je u njegovo vrijeme proglasila nezavisnost – 25. juna 1991. i postala jedna od najuspješnijih tranzicijskih zemalja u regionu.
1943. – U Kazablanki počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svjetskom ratu Roosevelta, Churchilla i De Gaula. Na konferenciji koja je završena 26. 1. zaključeno da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati i preciziran je datum iskrcavanja saveznika u Italiji.
1953. – Narodna skupština Jugoslavije izglasala je ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvođača. Umjesto vlade i ministarstava uvedena su izvršna vijeća i državni sekretarijati. Prvi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća postao Josip Broz Tito.
1957. – Umro je američki filmski glumac Humphrey Bogart, dobitnik nagrade Oskar 1951. za film “Afrička kraljica”, koga je tek posmrtni mit potvrdio kao jednu od najvećih glumačkih ličosti u istoriji filma. Ostali filmovi: “Kazablanka”, “Malteški soko”, “Duboki san”, “Blago Sijera Madre”, “Rt Largo”, “Imati i nemati”, “Pobuna na Kejnu”, “Bosonoga kontesa”, “Časovi očaja”, “Težak pad”.
1964. – Rođen je američki rock muzičar i tekstopisac Dave Grohl. Mnogi ga zovu „najljubaznijim čovjekom u rocku“, zahvaljući njegovu prizemljenom i bezbrižnom karakteru. Grohl je započeo svoju muzičku karijeru 80-ih godina 20. vijeka kao bubnjar nekoliko lokalnih sastava iz Washingtona, od kojih je najznačajniji punk-rock sastav Scream. Bio je bubnjar najpoznatijeg grunge sastava, Nirvane, od 1990. do 1994. godine, kada se sastav raspao nakon smrti frontmena Kurta Cobaina. 1995. osnovao je sastav Foo Fighters.
1969. – Lansiran je sovjetski “Sojuz 4”, dan kasnije “Sojuz 5”, da bi potom prvi put u orbiti oko Zemlje dva vasionska broda s ljudskom posadom bila spojena.
1977. – Umrla je američka književnica francuskog porijekla Anais Nin, čiji su dnevnici remek-djelo samoanalize i zanimljivo svjedočanstvo o modernoj boemiji. Osnovna tema njenih romana je traganje za vlastitim identitetom, a pisala je i po narudžbini erotske priče za kolekcionare erotike. Djela: romani “Požarne ljestve”, “Kuća incesta”, “Zavođenje Minotaura”, “Djeca albatrosa”, “Špijun u kući ljubavi”, zbirka priča “Pod staklenim zvonom”, priče “Venerina delta”, “Ptičice”, studije “D. H. Lorens”, “Neprofesionalna studija”, “Roman budućnosti”.
1980. – Generalna skupština UN-a odobrila je prijedlog poziva za hitno povlačenje stranih vojnika iz Afganistana, nakon Sovjetske invazije u decembru 1979.
1991. – U Tunisu su ubijena tri bliska saradnika Jasera Arafata, uključujući Abu Ijada, jednog od osnivača Palestinske oslobodilačke organizacije, što je nanijelo ogromnu štetu PLO, jer je bilo očito da je atentator blizak vrhu te organizacije.
1992. – U okviru Vanceovog plana za Krajinu u Jugoslaviju stigla prva grupa pripadnika UN. Kasnije je na osnovu rezolucije Savjeta bezbjednosti UN raspoređeno oko 19.000 “plavih šljemova” u Kninskoj krajini, Lici, Kordunu, Baniji, zapadnoj Slavoniji i u Sremsko-baranjskoj oblasti.
2000. – Vlatko i Marjan Kupreškić, Vladimir Šantić i Drago Josipović proglašeni su krivim pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu za masakr 116 Bošnjaka u Ahmićima 1993. Osuđeni su na zatvorske kazne od pet do 25 godina. Kupreškići su 23. 10. 2001. proglašeni nevinim i oslobođeni, a ostaloj dvojici kazna smanjena.
2008. – Umro je Anhel Gonsales jedan od najvećih španskih pjesnika i pripadnik generacije književnika poznatih po borbi protiv diktature Francisca Franca.
2009. – Umro je istaknuti jugoslovenski skulptor Dušan Džamonja. Stvaralaštvo Dušana Džamonje u ostavilo je trajan biljeg u spomeničkoj arhitekturi Jugoslavije. Neki od od njegovih spomenika su Spomenik revolucije na Mrakovici (Prijedor), Spomenik revoluciji u Moslavini (Podgarić), Spomen kosturnica palih jugoslovenskih boraca (Italija).
2010. – U svom domu u Abbevilleu u Louisiani, u 72. godini umro američki pjevač i tekstopisac Bobby Charles, autor poznatih hitova “See You later Alligator” i “Walking to New Orleans”.
2011. – Predsjednik Tunisa, Zine el Abidine Ben Ali, napušta zemlju nakon vala nasilnih protesta zbog policijske represije i siromaštva, te bježi u Saudujsku Arabiju.
2016 – Makedonski premijer Nikola Gruevski podnio ostavku, kako bi bila formirana prijelazna vlada sa zadatkom da pripremi vanredne parlamentarne izbore, a kao dio političkog Dogovora iz Pržina koji su podržali Socijaldemokratski savez Makedonije, VMRO DPMNE, Demokratska unija za integraciju (DUI) i Demokratska partija Albanaca (DPA).
2016. – Umro Alan Sidney Patrick Rickman, britanski glumac i reditelj. Svjetsku slavu donio mu je serijal filmova o mladom čarobnjaku Harryju Potteru u kojem glumi profesora.
You must be logged in to post a comment Login