43. p. n. e. – Rođen je rimski pisac Publije Ovidije Nazon, jedan od najvećih pjesnika ljubavne poezije u svjetskoj literaturi. Njegove pjesme su virtuozne i izuzetno muzikalne, a sam je govorio: “Čega god se taknem, postaje stih”. Car Oktavijan Avgust ga je devete godine nove ere prognao u Tomi – u provinciji Mezija na Crnom moru (sada grad Konstanca u Rumuniji) zbog ljubavne veze s carevom razuzdanom kćerkom Julijom. Uprkos molbi za oproštaj u djelima “Tugovanke” u pet knjiga i “Pisma sa Ponta” u četiri knjige, umro je 17. godine nove ere, kao prognanik, u Tomiju, ali tačan datum njegove smrti nije poznat. Ostala djela: “Preobraženja” – prepjev 250 grčkih mitova u 15 knjiga sa 11.995 stihova u heksametrima, zbirka u tri knjige “Ljubavi”, zbirka “Lijekovi od ljubavi”, zbirka “Legendarne ljubavnice” ili “Pisma”, didaktički ep u tri knjige “Ljubavna tehnika”, zbirka etioloških elegija u šest knjiga “Praznični kalendar”, drama “Medeja” (izgubljena).
1413. – Umro je engleski kralj Henry Četvrti, osnivač Lancasterske dinastije. Prijesto je prigrabio 1399, zbacivši brata od strica Richarda Drugog, koji je 1400. pod misterioznim okolnostima umro u zatočeništvu u zamku Pontefract. Tokom vladavine ugušio je jake pobune Velšana i Richardovih pristalica, ali je cijena tih ratova bilo teško oporezivanje podanika i iscrpljujuća borba s parlamentom za kontrolu kraljevske blagajne. Posljednje godine vladavine obilježila je njegova teška bolest i oštre frakcijske borbe u vrhu vlasti.
1727. – Umro Isaac Newton, engleski fizičar, matematičar i astronom. Mnogi ga smatraju jednim od najutjecajnijih i najvažnijih naučnikasvih vremena i ključnom figurom u znanstvenoj revoluciji. Njegovo djelo “Matematički principi prirodne filozofije”, prvi put objavljeno 1687. godine, postavlja temelje najvećem dijelu klasične mehanike.
1815. – Nakon uspješnog bijega s otoka Elbe, Napoleon Bonaparte trijumfalno ušao u Pariz u pratnji 140.000 regularnih vojnika i oko 200.000 dobrovoljaca čime je otpočelo njegovih “100 dana vladanja”, nakon kojih je na vlast stupio kralj Luj XVIII.
1828. – Rođen je norveški pisac Henrik Ibsen, jedan od najvećih svjetskih dramskih pisaca, bespoštedan kritičar građanskog društva. Mnogo je putovao po Evropi, izučavajući dramaturgiju i pišući drame. Poslije 20 godina se vratio u Norvešku i postao upravnik nacionalnog pozorišta u Oslu. Istraživao je problem krivice i ispaštanja, sukob htijenja i stvarnosti, gušenje istine, pogađajući bit građanskog društva koje počiva na lažima. Djela: drame “Pretendenti na prijesto”, “Brand”, “Perom Gintom”, “Savez mladih”, “Stubovi društva”, “Lutkina kuća”, “Aveti”, “Narodni neprijatelj”, “Divlja patka”, “Rosmersholm”, “Gospođa s mora”, “Heda Gabler”, “Graditelj Sulnes”, “Mali Ejulf”, “Jun Gabrijel Borkman”, “Kad se mi mrtvi probudimo”, poezija “Pjesme”.
1852. – Prvi bestseller SAD-a, roman Čiča Tomina koliba spisateljice Harriet Beecher-Stowe, prvi put izdan kao knjiga. Prijašnja izdanja koja su u nastavcima izlazila u abolicionističkom časopisu National Era dodatno je polarizirala abolicionističku i anti-abolicionističku debatu te potaknula sunarodnjake na razmišljanje o crnačkom ropstvu, glavnoj temi romana.
1890. – Rođen je italijanski pjevač Beniamino Gigli, jedan od najvećih operskih tenora 20. vijeka. Više od 40 godina blistavo je tumačio šezdesetak rola, posebno u operama italijanskih i francuskih kompozitora. Igrao je i u nizu filmova.
1894. – Umro mađarski revolucionar Lajos Kossuth, vođa Mađarske revolucije 1848, nepomirljiv protivnik feudalno-apsolutističkog režima Habsburške monarhije. Poslije upada hrvatskih snaga bana Josipa Jelačića u Mađarsku u septembru 1848. organizovao je Komitet za odbranu otadžbine, potukao Hrvate i krenuo na Beč da bi se obračunao s Habsburzima, ali su mađarski reakcionarni oficiri osujetili plan. Narodna skupština je u aprilu 1849. proglasila nezavisnost zemlje i svrgavanje monarhije, a u maju ga je izabrala za prvog premijera slobodne Mađarske. Republika je brzo podlegla spoljnim vojnim napadima, čemu je i sama doprinijela, jer je bila neodlučna prema reakcionarnim oficirima koji su sabotirali borbu i podsticala je ostrašćeni nacionalizam, odbivši time druge narode. Emigrirao je u avgustu 1849. u Italiju i u Torinu je ostao do smrti.
1900. – Nikola Tesla dobio patent za bežično prenošenje električne energije, na osnovu čega je sagrađen toranj na Long Islandu koji je trebao emitirati električnu energiju, no navodno je glavni ulagač odustao od financiranja kada je shvatio da bi na taj način električna energija bila dostupna svima besplatno.
1916. – Fizičar Albert Einstein u članku Osnove opće teorije relativnosti (kao seriju predavanja održanih na Pruskoj akademiji znanosti 25.11.1915.), objavio Opću teoriju relativnosti koja predstavlja relativističko poopćenje Newtonove teorije gravitacije.
1915. – Rođen je ruski klavirista njemačkog porijekla Sviatoslav Teofilovič Richter, najznačajniji pijanista 20. vijeka, prema mišljenju pojedinih muzičkih kritičarima – i najveći pijanista u istoriji muzike. Originalno je tumačio kompozicije različitih epoha, interpretirajući ih savršenom tehnikom, što je oduševljavalo koncertnu publiku širom svijeta.
1933. – Njemački nacisti u Dachauu otvorili su prvi koncentracioni logor. Dachau je služio kao prototip i model za ostale nacističke koncentracijske logore. Njegovu osnovnu organizaciju, raspored i planove zgrada je projektirao zapovjednik Theodor Eicke i primijenjen je na ostale kasnije kampove. Eicke je sam postao glavnim inspektorom za sve koncentracijske logore, odgovoran za modeliranje ostalih prema ovom primjeru. Bio u funkciji do 29.4.1945 godine, te danas egzistira kao spomenik- muzej. Kocentracijski logor Dachau godišnje posjeti oko 800.000 ljudi iz svih zemalja svijeta. Natpis na ulazu – Arbeit macht frei – rad oslobađa.
1945. – U Drugom svjetskom ratu na području Like i hrvatskog primorja počele su završne operacije za oslobađanje Jugoslavije, za šta je odlučujući bio proboj Sremskog fronta tri sedmice kasnije.
1969. –Frontman Beatlesa John Lennon, nakon trogodišnjeg poznanstva, vjenčao se s Yoko Ono u Gibraltaru nakon čega su medeni mjesec proveli u Amsterdamu prosvjedujući protiv rata u Vijetnamu.
1985. – Amerikanka Libby Riddles pobijedila na 1.161 milju dugoj snježnoj utrci saonica s psećom zapregom. Utrka koja se osam do 15 dana (ovisno o vremenskim uslovima) vozi od Willowa do Nomea u Aljasci, time je dobila prvu žensku pobjednicu koja je samo o toj pustolovini napisala tri knjige.
1977. – Umro Sulejman Bajraktarević, bosanskohercegovački putopisac i pjesnik. Govorio je francuski, engleski, njemački, ruski, arapski, turski u perzijski jezik. Mnogo je putovao i istakao se kao putopisac, pjesnik i prepisivač Kur’ana.
1995. – Sekta Aum Shinrikyo izvršila u tokijskoj podzemnoj željeznici napad otrovnim plinom sarinom u kojem je poginulo 12, a ozlijeđeno više od 6.000 osoba. Pozadina terorističkog napada niti nakon suđenja, na kojemu su četvorica odgovornih osuđeni na smrt, a jedan na doživotnu robiju, nije rasvijetljena.
1994. – Tunis je dobio prvi višepartijski parlament.
1995. – U Irak je upalo 35.000 turskih vojnika u operaciji protiv kurdskih pobunjenika.
1997. – Beogradski studenti šetnjom gradom proslavili su ispunjenje svog posljednjeg zahtjeva – ostavku rektora.
1998. – U podsaharskoj Africi otvoren je prvi autoput koji je povezao obale Indijskog i Atlantskog oceana.
2001. – Upravni odbor Vijeća za implementaciju mira osudio je i odbio “neustavnu i nelegalnu deklaraciju o tzv. hrvatskoj samoupravi” i dao punu podršku ustavima BiH i njenim entitetima kao i najvišim institucijama BiH.
2003 – SAD i Velika Britanija započele su vojnu operaciju protiv Iraka, nakon što je irački predsjednik Saddam Hussein odbio američki ultimatum da napusti Irak. Američke i britanske trupe ušle su u Irak iz Kuvajta, preko graničnog grada Um Kasr, 50-tak kilometara južno od Basre.
2010 – Poglavar Rimokatoličke crkve papa Benedikt XVI uputio je Irskoj pismo izvinjenja zbog dugotrajnog zlostavljanja djece počinjenog pod okriljem crkve. Razmjere zlostavljanja djece u mnogim katoličkim parohijama i školama tokom 20. vijeka izašle su na vidjelo, najprije u Kanadi i Australiji tokom 1980-ih godina, a zatim i u Irskoj, SAD i u Nemačkoj.
2017. – Umro David Rockefeller, američki bankar i jedan od najbogatijih ljudi na svijetu. Tokom života uspio je ostvariti utjecaj dostojan nasljeđa jedne od najmoćnijih kapitalističkih dinastija u historiji, te ga drži do danas. Njegovo bogatstvo procjenjuje se na 3,3 milijarde dolara.
You must be logged in to post a comment Login