22.05. – Dogodilo se na današnji dan – Bosna i Hercegovina primljena u Ujedinjene nacije

1803. – Rođen je američki pesnik, esejista i duhovni vođa transcendentalista Ralf Valdo Emerson (“Priroda”, “Ogledi”, “Uzorni ljudi”, “Vođa života”, “Društvo i usamljenost”).

1810. – U Rio de la Plati u Argentini počela je pobuna protiv španskog kolonijalnog režima, a vlast je preuzela privremena vlada.Taj dan se proslavlja kao Dan nezavisnosti Argentine, mada je nezavisnost formalno proglašena u julu 1816.

Richard Wagner

1813. – U Lejpcigu se rodio Richard Wagner (1813.- 1883.) njemački kompozitor, dirigent, reformator opere. Pisao je i tekst i muziku za muzičke drame, pretežno iz njemačke mitologije. Komponovao je u skladu sa sopstvenim simboličkim i filozofskim nazorima i učenjima njemačkih filozofa Artura Šopenhauera i Fridriha Ničea, stvorivši “jedinstveno umjetničko djelo”, u kojem su sjedinjeni tekst, muzika, igra, slika i inscenacija. Umjesto široko raspjevanih arija, upotrijebio je dramatični ariozo. Djela: muzičke drame “Parsifal”, “Tanhojzer”, “Holanđanin lutalica”, “Rienci”, “Tristan i Izolda”, “Loengrin”, “Nirnberški majstori pjevači”, “Nibelunški prsten”, koji se sastoji od četiri drame – “Rajnsko zlato”, “Valkira”, “Zigfrid”, “Sumrak bogova”, muzičko-filozofske studije “Umjetničko djelo budućnosti”, “Umjetnost i revolucija”, “Opera i drama”.

1859. – Rodio se britanski književnik, autor kriminalističkih romana, Arthur Conan Doyle (1859.- 1930.), poznat kao “otac” Sherlocka Holmesa i doktora Watsona.

1873. – Umro je italijanski pisac Alesandro Manconi, koji je prvi u italijanskom romanu seljacima dodijelio ulogu književnih junaka i nastojao da književni jezik bude sredstvo saopštavanja ne samo za odabrani sloj nego za cjelokupan narod. Strasno se zalagao za ujedinjenje Italije, snažno podržavajući nacionalni pokret “Rizorđimento” (preporod) četrdesetih godina 19. vijeka. Pisao je lirske pjesme, tragedije i romane. Djela: roman “Vjerenici”, posmrtna oda Napoleonu Prvom Bonaparti “Svete himne”, drame “Grof Karmanjola”, “Adelki”.

Giacomo Matteotti

1885. – Rođen je vođa italijanskih socijalista Giacomo Matteotti , koga su u junu 1924. kidnapovali i ubili fašisti, poslije govora ranije tog dana u parlamentu u kojem je dokumentovano razobličio njihove prevare i nasilje na izborima. Potiče iz bogate porodice, završio je prava i veoma mlad je postao vatreni socijalista. Poslije istupanja iz Socijalističke partije Italije u oktobru 1922, postao je generalni sekretar novostvorene Socijalističke unitarističke partije. Izuzetno se hrabro borio protiv fašizma i mučko ubistvo je izazvalo veliki revolt italijanskog javnog mnjenja, a njegovo ime je postalo simbol antifašističke borbe i u Drugom svjetskom ratu nosilo ga je više socijalističkih jedinica u pokretu otpora.

Victor Hugo

1885. – Umro je francuski pisac Victor Hugo, najveći pjesnik Francuske 19. vijeka i rodonačelnik francuskog realizma. Pod Lujem Filipom postao je per Francuske i akademik, a 1848. poslanik u Ustavotvornoj skupštini. Poslije državnog udara Napoleona Trećeg 1851. protjeran je i živio je u izgnanstvu u Belgiji i Engleskoj, ali kad je 1870. palo Drugo carstvo, trijumfalno je dočekan u Parizu, gdje je do smrti 1885. neumorno stvarao. Pisao je pjesme, drame, romane, eseje, pamflete. Djela: romani “Jadnici”, “Bogorodičina crkva u Parizu”, “Rabotnici na moru”, drame “Ernani”, “Lukrecija Bordžija”, “Rij Blaz”, političko-satirična zbirka pjesama protiv Napoleona Trećeg “Kazne”, pamflet “Napoleon Mali”.

1895. – Britanski pisac Oskar Vild osuđen je na dvije godine robije zbog homoseksualizma.

1915. – Završena je bitka za grad Ipr u Prvom svjetskom ratu u kojoj je bilo 105.000 poginulih i ranjenih, a tokom koje su Nijemci prvi put upotrijebili otrovni gas koji je po tom gradu dobio naziv iperit.

1918. – Njemački avioni su napali Pariz u Prvom svjetskom ratu.

1929. – U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je premijera “Gospođe ministarke” Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu ulogu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unapred namenio ulogu.

Benito Mussolini i Adolf Hitler

1939. – Dvojica diktatora – vođa njemačkih nacista Adolf Hitler i vođa italijanskih fašista Benito Musolini – potpisali su desetogodišnji “čelični pakt” Njemačke i Italije o političkom i vojnom savezu.

1942. – Na današnji dan u Šibeniku je od strane fašista strijeljan Rade Končar, sekretar CK KPH i organizator partizanskih odreda u Hrvatskoj i Dalmaciji, prvoborac te narodni heroj Jugoslavije. 17. novembra 1941. godine, Končara su uhapsili Italijani. Biva mučen kada odbija da oda svoj identitet. Italijanska vojska saznaje njegovo ime posle pronalaženja kraljevskih dokumenata od strane ustaša u Zagrebu. Končaru je suđeno na specijalnom italijanskom sudu gde je osuđen na smrtnu kaznu. Upitan da li želi tražiti pomilovanje, odgovorio je: “Milost ne tražim, niti bih vam je dao!”. Strijeljan je, 22. maja 1942. godine, u Šibeniku zajedno sa 25 drugih antifašista. Prema predanju, kada je sa drugovima izveden pred streljački stroj viknuo je: “Kukavice, pucajte u prsa!“, što su mu bile posljednje riječi.

1972. – Richard Nixon (1913.- 1994.) postao je prvi američki predsjednik koji je posjetio Sovjetski Savez. Tom prilikom susreo se sa Leonidom Brežnjevim (1906.- 1982.), predsjednikom Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1992. – Bosna i Hercegovina primljena u Ujedinjene nacije.

1993. – UN proglasili su današnji dan za Međunarodni dan biološke raznolikosti, kako bi skrenuli pažnju na neophodnost većeg angažmana u očuvanju i unapređenju zaštite prirode.

1993. – Savjet bezbjednosti UN-a usvojio je rezoluciju 827 o osnivanju Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije sa sjedištem u Hagu. To je bio prvi takav sud posle sudova u Nirnbergu (1945-46) i Tokiju (1946-48). Godine 1994. osnovan je i Međunarodni krivični sud za Ruandu sa sjedištem u tanzanijskom gradu Aruši.

1994. – Ruski književnik Aleksandar Solženjicin vratio se u Rusiju poslije 20 godina izgnanstva.