Filmovi o izgubljenim generacijama

Berlinale,

U programu Panorama na Berlinalu je prikazan film “When the Day Had No Name” Teone Strugar-Mitevske

U aprilu 2012. godine na jednom jezeru u okolici Skoplja pronađeni su leševi grupe makedonskih tinejdžera, čije je stradanje bilo veoma zagonetno. Ova istinita priča poslužila je sineastici Teoni Mitevskoj da zajednički sa Elmom Tataragić napiše scenarij, a potom i režira film “When the Day Had No Name”, koji je upravo, praćen zasluženim prihvaćanjem najšireg gledalačkog auditorija, prikazan u zvaničnom programu Panorama na 67. međunarodnom filmskom festivalu Berlinale 2017.

Panoramski

Zapravo, storija koju prikazuje ovaj film vizuelno dosta ekspresivno govori o jednoj izgubljenoj generaciji mladih, što je karakteristično ne samo za Makedoniju već i za cijeli Balkan. Tako su glavni junaci filma Milan, Petar, Cvetan, Rape, Ace i Vladan tipični predstavnici balkanskih tinejdžera, čiju svakodnevnicu sačinjavaju razoreni porodični odnosi, nedostatak novca i snovi o nekoj boljoj budućnosti. Naime, oni, planirajući izlet, provode 24 sata zajedno i za to vrijeme se sve više zbližavaju, a ujedno pokazuju i svoja prava lica. Tako se igraju vlastitim osjećanjima, plešu uz muziku starih šlagera, fizički se sukobljavaju i mjere svoju seksualnu moć. U psihološkom vakuumu, koji je ne samo za njihovu generaciju rezultat savremenog nemilosrdnog tranzicijskog društva, frustracije djeluju kao svojevrstan ventil za nemogućnost ličnog ostvarivanja.

Film se završava tragično, njihova tijela pronalaze radnici komunalne službe koji dolaze da čiste jezero. Film “When the Day Had No Name” nema formu trilera, iako posjeduje evidentne elemente tog žanra koji su znalački prikazani kroz napregnutu atmosferu iščekivanja nečeg nepoznatog, sa katastrofičnom muzičkom i zvukovnom podlogom.
Zapravo to je filigranski iscizelirana psihološka studija o izgubljenoj generaciji mladih, koje izuzetno životno interpretiraju naturščici Leon Ristov, Hanis Bagašov, Stefan Kitanović, Dragan Miševski, Ivan Vrtev Soptrajanov i Igor Postolov.

Glavna junakinja filma “Rekvijem za gospođu J” mladog reditelja Bojana Vuletića, rađenog u koprodukciji Srbije, Bugarske i Makedonije, a koju odlično tumači Mirjana Karanović, takođe predstavlja ličnost izgubljenu u današnjem nadasve turbulentnom balkanskom vremenu. Pripada sredovječnoj generaciji i doživljava velike nedaće. Iznenada joj umire muž, a ona dobija otkaz zbog gašenja fabrike u kojoj je radila, te joj ostaje samo da vegetira sa cijelom porodicom. I pored sveg njenog nastojanja svjetlo na kraju tunela se do kraja filma uopšte ne naslućuje.

Ono što imponira u “Rekvijemu za gospođu J”, takođe prikazanom u zvaničnom programu Panorama, jeste jasno profilisanje kako ličnosti, tako i bezizlazne situacije u kojoj se nalaze, bez nepotrebne patetičnosti.

Takmičarski

Kad je riječ o takmičarskom programu Berlinala, u njegovom drugom dijelu po nesumnjivim vrijednostima se izdvojio film “Toivon tuolla puolen”, sada se može reci, već klasika sedme umjetnosti Finca Akia Kaurismakija.

Iako po formi podsjeća na njegova ranija izuzetno uspješna djela, film “Toivon tuolla puolen” predstavlja obogaćivanje Kaurismakijevog minimalističkog stila savremenom pričom o sudbini Khaleda, izbjeglice iz Sirije, koji kao slijepi putnik na trgovačkom brodu stiže u Finsku.

Crnohumornim elementima i ovaj film izbjegava svaku melodramatičnost i doživljava se kao krajnje ljudska priča u jednom neljudskom vremenu…

Čini se da će karakteristika ovogodišnjeg Berlinala, koje se do 19. februara održava u glavnom gradu Njemačke, biti činjenica da protiče više u znaku sveobuhvatne koncentracije na filmove koji se tu prikazuju, kako u takmičarskoj selekciji, tako i u zvaničnim programima Panorama, Forum, Generacije i Perspektiva njemačkog filma, i to u rekordnom broju od oko 400 ostvarenja svjetskih sineasta, po formi igranih, dokumentarnih i animiranih, a po dužini cjelovečernjih, srednjometražnih i kratkometražnih, sa manjim prisustvom svjetskih filmskih zvijezda koje paradiraju crvenim tepihom.