Počela izborna kampanja u BiH – uočene prve nepravilnosti

U BiH je počela izborna kampanja koja će trajati narednih 30 dana, a prema analitičarima biće jedna od najprljavijih ikad. Za lokalne izbore 2. oktobra ovjereno je 105 kandidatkih lista sa 23.000 kandidata.

Predizborna kampanja za lokalne izbore u BiH počela je u petak (2.9.) i trajaće 30 dana, 24 časa prije otvaranja biračkih mjesta, 2. oktobra. Za ove izbore ovjereno je čak 105 kandidatskih lista sa nešto manje od 23 hiljade kandidata. Centralna izborna komisija BiH saopštila je da je u periodu kampanje političkim subjektima zabranjeno uklanjanje ili oštećenje izbornog materijala koji se koristi u svrhu kampanje, njeno vođenje kojom se narušava polna ravnopravnost kao i lažno predstavljanje u ime nekog političkog subjekta.

Novčane kazne do 10.000 KM ili brisanje sa liste
“Jedna od zakonskih zabrana u pravilima ponašanja političkih subjekata u izbornoj kampanji, na koju posebno skrećemo pažnju, je korištenje jezika koji bi nekoga mogao navesti ili podstaći na nasilje ili širenje mržnje. Centralna izborna komisija BiH ima ovlaštenja da izrekne novčanu kaznu koja ne prelazi iznos od 10 hiljada konvertibilnih maraka, ukloni ime kandidata sa kandidatske liste ako se utvrdi da je kandidat lično odgovoran za povredu zakona ili da poništi ovjeru političkog subjekta. Koja će od navedenih sankcija biti izrečena zavisi od težine učinjenog prekršaja kao i učestalosti”, kažu u Centralnoj izbornoj komisiji BiH.

S obzirom na dosadašnji tok predizborne kampanje, koja je intenzivno trajala proteklih nekoliko mjeseci, za očekivati je da će u narednih 30 dana kampanja biti još ageresivnija, smatraju analitičari. Međutim, ono što je evidentno, kada je riječ o BiH, da izborna kampanja u ovoj zemlji nikada ne prestaje.

“Građani BiH neće osjetiti nikakvu razliku u odnosu na period prije zvaničnog početka kampanje. Mi se nalazimo u permanentnom stanju predizborne kampanje i građani već prestaju da razlikuju retoriku koja se koristi prije izbora i u izbornoj kampanji. Ta retorika će se još samo pojačavati posebno od strane najvećih partija. Međutim, to neće biti ništa što do sada nismo vidjeli”, kaže profesor javnog mnjenja iz Banjaluke, Mladen Mirosavljević:

Regulatorna agencija za komunikacije BiH podsjeća medije da tokom izborne kampanje moraju poštovati Poglavlje 16 Izbornog zakona BiH i Pravilnik o medijskom predstavljanju političkih subjekata. Iz CIK-a s druge strane podsjećaju političke subjekte da je zabranjeno sprečavanje novinara u obavljanju poslova u skladu sa pravilima profesije i izbornim pravilima.

Kampanja prilika za kritički osvrt
Kada je riječ o struci, koja će narednih 30 dana biti spona između političkih subjekata i građana, ona bi, smatra novinar Milikica Milojević, trebala da bude nezavisna ali i da iskoristi ovaj period kako bi kritički gledala na sve aktivnosti tih subjekata.

“Kampanja je jedna dobra prilika da se otvore mnoga pitanja jer su političari veoma raspoloženi da u kampanji govore ono što u nekim drugim vremenima ne bi. Tako da možemo otvoriti mnoga lokalna pitanja koja su u direktnom interesu građana. Novinari treba da paze da se ne ogriješe o profesionalne standarde, da se pridržavaju svih načela i da se klonemo navijanja”, kaže Milojević.
Ovo može da važi za novinare ali teško i za medije, koji su u nekoj vrsti zavisnosti od određenih političkih grupacija, ma koliko oni to negirali. To se vidi iz njihove uređivačke politike pa je pitanje koliko zaista novinar može u cijeloj toj priči da ostane po strani i da profesionalno radi svoj posao.

(Ne)zavisni mediji
Ovo je stav većine analitičara, koji smatraju da je nezavisnost medija u onolikoj mjeri prisutna koliko to treba da vide regulatori. “Nesumnjivo, ako se prate svjetski mediji, vidjećete da su vodeći svjetski privatni mediji svrstani na jednu stranu. Ta priča da je recimo Daily Mail nezavistan nije tačna. On je na strani konzervativaca jer otvoreno podržava ovu partiju. To isto važi i za Ameriku. Druga su priča javni servisi. Druga priča su portali”, kaže analitičar Asim Metiljević.

Međutim, već su zabilježene prve nepravilnosti. U Koaliciji za slobodne i poštene izbore “Pod lupom” kažu da su zabilježena brojna kršenja izbornih propisa i pravila tokom predizbornog perioda, te da je upućen apel CIK-u i istražnim organima da pokrenu postupke i sankcionišu počinioce.
Pritisak na birače, kupovina mjesta u biračkim odborima….

Najčešći slučajevi kršenja odnose se na vršenje pritiska na birače, kupovinu glasova, trgovinu mjestima u biračkim odborima, zloupotrebu javnih resursa te organizovanje raznih vidova proslava pod okriljem redovnih političkih aktivnosti.

“Vršenje pritiska na birače i kupovinu glasova zabilježili smo u četiri opštine: Busovača, Šekovići, Sokolac i Velika Kladuša. Trgovina mjestima u biračkim odborima zabilježena je u 11 opština u BiH: Foča FBiH, Han Pijesak, Istočno Novo Sarajevo, Kiseljak, Kotor Varoš, Mrkonjić Grad, Rogatica, Sokolac, Srbac, Teslić i Travnik. U skoro svim opštinama primijećena je zloupotreba javnih resursa u vremenu prije zvaničnog početka izborne kampanje koja se ogleda u značajnom intenziviranju infrastrukturnih radova”, rekao je Dario Jovanović, direktor projekta Koalicije “Pod lupom”.

U CIK-u su rekli da je štampanje glasačkih listića već počelo kao i raspodjela izbornog materijala za glasanje u inostranstvu. Ukupan iznos sredstava koje politički subjekti mogu potrošiti tokom kampanje iznosi oko 28 miliona maraka.