22.10. – Dogodilo se na današnji dan – Francuski književnik Jean Paul Sartre je dobio Nobelovu nagradu za književnost, koju odbija da primi iz moralnih razloga. Rođen mađarski kompozitor Franz Liszt
1773. – Kralj Tonga poklonio je engleskom istraživaču Jamesu Cooku gorostasnu kornjaču koja je u Londonu živjela do 1966. 1797. – Francuz André-Jacques Garnerin prvi je upotrijebio padobran, skočivši iz balona nad Parizom s visine od 680 metara. Njegovi rani eksperimenti su bili zasnovani na padobranima u obliku kišobrana. Tokom prve faze Napoleonovih ratova 1792-1797. zarobili cu […]
17. 10. – Dogodilo se na današnji dan – U Stocu rođen bosanskohercegovački pjesnik Mehmedalija Mak Dizdar, jedan od najvećih bh. pjesnika. Njegovo pjesništvo objedinjuje utjecaje iz bosanske kršćanske kulture, islamske mistike i kulturnih ostataka srednjovjekovne Bosne – stećaka. Thomas Edison patentirao Optički fonograf (prvi film)
1697. – Završena izgradnja maglajske sahat-kule. 1760. – Rođen je Henri de Saint-Simon, francuski rani socijalistički teoretičar. Saint-Simon se u vrijeme Francuske revolucije odrekao plemićke titule. Smatrao je da tradicionalnu državu treba zamijeniti industrijskim društvom i da aristokrati, vojnici i birokrati treba da iščeznu i ustupe mjesto industrijalcima, radnicima i seljacima. Djela: “Industrijski sistem”, “Industrija […]
Čelnik UN-a pozvao razvojne banke da ne financiraju projekte s fosilnim gorivima
Čelnik UN-a Antonio Guterres pozvao je razvojne banke da prestanu podupirati projekte vezane uz fosilna goriva, nadovezujući se na izvještaj prema kojem je Svjetska banka od 2015. u taj sektor uložila 12 milijardi dolara. Ekološki aktivisti godinama pokušavaju spriječiti industriju nafte, ugljena i prirodnog plina da proizvodi opasnu razinu stakleničkih plinova koja uzrokuje klimatske promjene, […]
11.10. – Dogodilo se na današnji dan – U Carigradu ubijen osmalijski državnik i vojskovođa porijeklom iz Bosne Mehmed-paša Sokolović. Umrla francuska pjevačica Edith Piaf, zvijezda kabarea i simbol francuske šansone.
1531. – Vojska švajcarskih katoličkih kantona porazila je kod Kapela snage grada Ciriha i njegovih protestantskih saveznika. U bici je poginuo i protestanski vjerski reformator Ulrih Zvingli, jedan od najvećih teologa reformacije. 1579. – U Carigradu ubijen osmalijski državnik i vojskovođa porijeklom iz Bosne Mehmed-paša Sokolović. Proslavio se u mnogim ratovima, obnovio je tursku flotu uništenu […]
26.09. – Dogodilo se na današnji dan – U Prvom svjetskom ratu saveznici su započeli opštu ofanzivu koja je početkom oktobra dovela do sloma Centralnih sila i završetka rata. Engleski moreplovac Francis Drake uplovio u luku Plymouth na završetku svog putovanja oko svijeta
1186. – Dubrovnik je sklopio mir sa srpskim županom Stefanom Nemanjom, koji je u dva navrata pokušao da zauzme taj grad (1184. i 1185.). Sporazum o miru bio je osnov za kasnije ugovore Srbije i Dubrovnika. 1371. – U bici na rijeci Marici, kod Črnomena, Osmanlije su porazile srpsku vojsku braće Mrnjavčević, kralja Vukašina i despota […]
23.09. – Dogodilo se na današnji dan – Irska rock-grupa U2 održala koncert u Sarajevu. Rođen je bosanskohercegovački pjevač rock i pop muzike, član legendarnih “Indexa” Davorin Popović.
63. pr.n.e. – Rođen Cezar Oktavijan Avgust, usvojeni sin Julija Cezara, prvi rimski car. Nakon što je pobijedio vojsku Marka Antonija i Kleopatre kod Akcija 31. godine pr.n.e, preuzeo je svu vlast i zaveo novi oblik vladavine – principat i ustanovio Pax Romana – mir u cijelom Rimskom carstvu. Njegova vladavina smatra se najsjajnijim periodom […]
16.09. – Dogodilo se na današnji dan – Rođen je američki muzičar B.B. King. Smatra se jednim od najvećih blues gitarista u historiji, časopis Rolling Stone smjestio ga je na treće mjesto u svom popisu “100 najvećih gitarista svih vremena”. U Meksiku je počela borba za nezavisnost od španskih kolonizatora
1498. – Umro je španski dominikanac Tomás de Torquemada, prvi “veliki inkvizitor” od 1483. do 1494. godine – simbol zloglasne rimokatoličke inkvizicije u Španiji. Kao šef inkvizitorskog tribunala spaljivao je i ljude i “heretičke knjige”, a kralja Fernanda Petog ubijedio da 1492. izda dekret o protjerivanju Jevreja, poslije čega je 300.000 Jevreja moralo da napusti […]
16.08. – Dogodilo se na današnji dan – Umro američki pjevač Elvis Presley, Kralj Rock and Rolla, koji je još za života postao legenda potukavši sve rekorde: u dvadesetak godina rada objavio je 97 ploča, a na vrhovima top lista proveo je čak 996 sedmica
1717. – U bici kod Beograda, u austrijsko-osmanlijskom ratu, princ Eugen Savojski potukao je osmanlijsku vojsku i zauzeo Beograd. Požarevačkim mirom, koji je uslijedio 1718. Austriji je pripala sjeverna Srbija, Banat i sjeverna Bosna. 1819. – Pokolj kod Peterlooa: u masovnim prosvjedima engleske sirotinje izazvane visokom nezaposlenošću i oskudicom hrane, na Poljani sv. Petra (St. Peter […]
02.08. – Dogodilo se na današnji dan – Završena je Potsdamska konferencija na kojoj su sovjetski vođa Staljin, predsjednik SAD Truman i premijer Velike Britanije Atlee, postigli dogovor o demilitarizaciji i denacifikaciji Njemačke te njenoj podjeli na okupacione zone poslije Drugog svjetskog rata
216. p. n. e. – Kod Kane u Apulieniji Hanibal nanio najveći poraz rimskoj vojsci u historiji. Unatoč brojčanoj premoći, Rimljani koji su imali čak 80.000 vojnika izgubili su bitku. Više od 50.000 rimskih vojnika izginulo, a Hanibal je postao jedan od najvećih stratega tadašnjeg svijeta. 338. pne. – Bitka kod Heroneje, kojom je Filip II […]
28.06. – Dogodilo se na današnji dan – Gavrilo Princip u Sarajevu ubio austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. Njemačka i saveznici potpisuju u dvorcu Versailles mirovni ugovor, kojim se formalno završava Prvi svjetski rat. Počela je bitka za Staljingrad. Slobodana Milošević izručen Sudu u Haagu.
1389. – U bici na Kosovu polju Osmanlije pobijedile srpsku vojsku i obezbijedili dalji prodor na Balkan. Srbija postala turska vazalna država, osvajanje završeno 1459, kada su Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo. 1491. – Rođen engleski kralj Henry VIII. Tokom vladavine, od 1509, proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku. Sukobio se s papom zbog […]